Γράφει ο Χάρης Παπαδόπουλος
Στην Ισπανία τον Φλεβάρη του 1936 κέρδισε τις εκλογές το «Λαϊκό Μέτωπο», συμμαχία ανάλογη, όπως η αντίστοιχη της Γαλλίας: Σοσιαλιστές, Κομμουνιστές και κάποιοι ριζοσπάστες δικηγόροι που υποτίθεται πως εκπροσωπούσαν το προοδευτικό κομμάτι της αστικής τάξης.
«Θέλουμε ησυχία και τάξη. Είμαστε μετριοπαθείς» ήταν οι πρώτες δηλώσεις του αρχηγού της κυβέρνησης, του ριζοσπάστη Αθάνια. Το πρόγραμμά του Μετώπου ήταν άτολμο, αλλά είχε να διαχειριστεί εξαιρετικά πολωμένες συνθήκες.
Η νέα κυβέρνηση δεν τόλμησε να ελευθερώσει ούτε τους 9.000 πολιτικούς κρατούμενους (απεργούς και καταληψίες γης) που έστειλε στα σίδερα η προηγούμενη κυβέρνηση της Δεξιάς. Όμως, οι διαδηλωτές που πανηγύριζαν τη νίκη της Αριστεράς, άνοιξαν τις φυλακές. Ήταν η αρχή: τους επόμενους μήνες οι απεργίες πληθαίνουν, το ίδιο και οι καταλήψεις τσιφλικιών, ενώ τα νέα σωματεία φυτρώνουν σαν μανιτάρια μετά τη βροχή. Η εργατική τάξη βγήκε από την παθητικότητα, όπως το τζίνι απ’ το μπουκάλι. Κι όταν όλα τα άλλα μέσα συνετισμού απέτυχαν, τα αφεντικά χρειάστηκαν τον στρατό για να σώσει τα πλούτη τους. Ο στρατηγός Φράνκο, έμπειρος στο να πνίγει στο αίμα εργατικούς ξεσηκωμούς, πήρε την πρωτοβουλία.
Το πραξικόπημα έγινε στις 17 Ιούλη 1936. Η κυβέρνηση έδειξε παροιμιώδη λιγοψυχία: συνεχείς διαπραγματεύσεις με τους πραξικοπηματίες και απαγόρευση στους εργάτες να οπλιστούν. Ο Φράνκο, ξεκινώντας από την αποικία του Μαρόκου, για δύο μέρες καταλάμβανε τη μία πόλη μετά την άλλη, δολοφονώντας κάθε προοδευτικό άνθρωπο, από συνδικαλιστές ως τον ποιητή Λόρκα.
Αλλά όταν πήραν τα όπλα υπέρ του Φράνκο οι φρουρές στη Μαδρίτη, τη Βαρκελώνη και τις μεγάλες πόλεις, η εργατική τάξη ξεσηκώθηκε: σωματεία, αναρχικοί και οργανώσεις της αριστεράς, περικύκλωσαν τα στρατόπεδα και συνέτριψαν τη στάση. Στη Μάλαγα, οι εργάτες, άοπλοι, εξολόθρευσαν τον στρατό ζώνοντάς τον με πύρινο κλοιό κτιρίων και οδοφραγμάτων. Ο εμφύλιος είχε ξεκινήσει.
Ο Φράνκο έλεγχε το ένα τρίτο της χώρας, στα δύο τρίτα είχαν την πραγματική εξουσία οι επιτροπές των ένοπλων εργατών και εργατριών. Η κυβέρνηση ήταν ένα φάντασμα που προσπαθούσε να πετύχει έναν «έντιμο συμβιβασμό» με τη σκιά της αστικής τάξης: Σκιά, γιατί οι καπιταλιστές και οι τσιφλικάδες είχαν όλοι καταφύγει στο πλευρό του Φράνκο ή είχαν εξοντωθεί από τον λαό.
Τον Φράνκο ενίσχυε με δεκάδες χιλιάδες στρατό η φασιστική Ιταλία και με την αεροπορία της η ναζιστική Γερμανία, ενώ Αγγλία και Γαλλία έκαναν εμπάργκο στη Μαδρίτη με πρόσχημα την «ουδετερότητα». Αλλά δεν ήταν αυτή η αιτία που ο Φράνκο κέρδισε τον πόλεμο.
Στους αναρχικούς και την Αριστερά της Ισπανίας κυριαρχούσε η άποψη «πρώτα να κερδίσουμε το φασισμό, και μετά η Επανάσταση». Οι αναρχικοί, με οργανωμένους ένα εκατομμύριο εργάτες στο συνδικάτο που έλεγχαν, αρνήθηκαν να πάρουν την εξουσία οι εργατικές επιτροπές, και σε λίγο μια σειρά αναρχικοί ηγέτες έγιναν υπουργοί (!) στην κυβέρνηση.
Η κυβέρνηση σιγά-σιγά αφαίρεσε τις εξουσίες από τις επιτροπές, οργάνωσε ξανά την αστυνομία και πήρε τον έλεγχο των εργατικών πολιτοφυλακών. Ταυτόχρονα, αρνήθηκε κάθε κουβέντα για ανεξαρτησία του Μαρόκου, που θα αποσυντόνιζε τα μετόπισθεν του Φράνκο, καθώς και κάθε πρόταση για αγροτική μεταρρύθμιση, που θα του στερούσε τους επιστρατευμένους αγρότες από τον φασιστικό στρατό. Στα «δημοκρατικά μετόπισθεν» επιχειρούνταν μια επιστροφή στην «κανονικότητα» πριν ξεσηκωθούν οι εργάτες. Το Κομμουνιστικό Κόμμα, που συμμετείχε στην κυβέρνηση, ήταν το κέντρο και ο οργανωτής αυτής της στροφής.
Το μούδιασμα ακολούθησε η καταστολή: Τον Μάη του 1937 στη Βαρκελώνη χτυπήθηκαν από την κυβέρνηση οι εργατικές οργανώσεις. Τα οδοφράγματα ξαναχτίστηκαν στην πόλη, αλλά οι ηγεσίες αναρχικών και Αριστεράς έτρεξαν να πετύχουν «συμφιλίωση». Σε λίγο αυτοί οι ηγέτες θα φυλακιστούν και θα εκτελεστούν στα μουλωχτά, από το Κ.Κ., ως «πράκτορες του Φράνκο». Νέα κυβέρνηση, Κ.Κ. και δεξιών σοσιαλιστών, διαχειρίζεται απλώς την σταδιακή ήττα σε όλα τα μέτωπα. Ως το 1939 θα καταρρεύσουν όλα.
Το συμπέρασμα: το απέδωσε μεστά ένας γέρος σύντροφος από Σαραγόσα, λέγοντας για το 1936: «Η Επανάσταση είναι σαν ετοιμόγεννη γελάδα. Αν δεν την ξεγεννήσεις στην ώρα της θα χαθεί, μαζί με το μωρό της».
(Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο 2ο φύλλο της εφημερίδας «Η Κόκκινη», καλοκαίρι 2019)
kokkini.org
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου