«Ιστορικός συμβιβασμός»: Ο δρόμος της «Αριστεράς της ευθύνης» που οδήγησε στην εξαφάνιση της Αριστεράς!

Γράφει ο Χάρης Παπαδόπουλος

Με αφορμή την επέτειο του θανάτου του Ενρίκο Μπερλιγκουέρ σαν σήμερα, 11 Ιούνη 1984, ανεβάζουμε παλιότερο άρθρο μας που αναφέρεται στον ιστορικό συμβιβασμό», την καταστροφική τακτική που ο Μπερλιγκουέρ είχε εισηγηθεί στην Αριστερά και στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ιταλίας.

https://kokkini.org/2019/06/11/%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%81%ce%b9%ce%ba%cf%8c%cf%82-%cf%83%cf%85%ce%bc%ce%b2%ce%b9%ce%b2%ce%b1%cf%83%ce%bc%cf%8c%cf%82-%ce%bf-%ce%b4%cf%81%cf%8c%ce%bc%ce%bf%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82/?fbclid=IwAR0FGFWSd91yO5hXQq9zfkfhkdrczqi1CREGfC6XoU5opOkQhV5X9bhHs-w

Στην προ­ε­κλο­γι­κή εκ­στρα­τεία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έλα­βαν χώρα μια σειρά άτυ­χων επι­λο­γών (Βου­δού­ρης, Κα­ρυ­πί­δης, Σα­μπι­χά, Κρί­τω­νας), που πλή­γω­σαν και εξα­γρί­ω­σαν τη βάση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Οι επι­λο­γές αυτές εξη­γή­θη­καν από την ηγε­σία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ σαν βή­μα­τα προς την «αμ­φί­πλευ­ρη διεύ­ρυν­ση» (που κα­τα­λή­γει πάντα μο­νό­πλευ­ρα προς τα δεξιά), σαν ανα­γκαία πο­ρεία για να μπο­ρέ­σει το κόμμα να κυ­βερ­νή­σει κερ­δί­ζο­ντας και άλλα κομ­μά­τια του πλη­θυ­σμού, πέρα από τα πα­ρα­δο­σια­κά στρώ­μα­τα που εκ­φρά­ζο­νται από την Αρι­στε­ρά.Μά­λι­στα, ο Νίκος Βού­τσης, ηγε­τι­κό στέ­λε­χος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, σε επα­νει­λημ­μέ­νες δη­μό­σιες πα­ρεμ­βά­σεις του χρη­σι­μο­ποί­η­σε εκ­φρά­σεις και δια­τυ­πώ­σεις που πα­ρα­πέ­μπουν ευ­θέ­ως στον «ιστο­ρι­κό συμ­βι­βα­σμό» του Μπερ­λι­γκου­έρ, γραμ­μα­τέα του Ιτα­λι­κού Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος στις δε­κα­ε­τί­ες του ’70 και του 80.

Αξί­ζει να θυ­μη­θού­με λίγο αυτή τη δι­δα­κτι­κή ιστο­ρία:

Από τον «ει­ρη­νι­κό δρόμο προς το σο­σια­λι­σμό» στον «ιστο­ρι­κό συμ­βι­βα­σμό» με τη Δεξιά

Πριν από 40 χρό­νια το Ιτα­λι­κό Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμμα ήταν το με­γα­λύ­τε­ρο σε όλη τη Δυ­τι­κή Ευ­ρώ­πη. Τα πο­σο­στά του ήταν γύρω στο 30% και η πλειο­ψη­φία της ορ­γα­νω­μέ­νης σε συν­δι­κά­τα ερ­γα­τι­κής τάξης το ακο­λου­θού­σε.

Το Ιτα­λι­κό Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμμα, όπως και τα υπό­λοι­πα Κ.Κ. στη Δύση, ακο­λου­θού­σαν την πο­λι­τι­κή του «ει­ρη­νι­κού δρό­μου προς το σο­σια­λι­σμό». Προ­σπα­θού­σαν δη­λα­δή να κερ­δί­σουν την πλειο­ψη­φία της κοι­νω­νί­ας με εκλο­γι­κή δου­λειά, βά­ζο­ντας φρένο και σα­μπο­τά­ρο­ντας κι­νή­μα­τα και διεκ­δι­κή­σεις που ξέ­φευ­γαν από τον έλεγ­χό τους. Έτσι, ήταν ιδιαί­τε­ρα νο­μο­τα­γή το Μάη του 1968 στη Γαλ­λία ή το 1969-1970 στην Ιτα­λία, με τον ίδιο τρόπο που συ­μπε­ρι­φέρ­θη­κε αρ­γό­τε­ρα και το ΚΚΕ, το Δε­κέμ­βρη του 2008 στην Ελ­λά­δα.

Για αυτά τα Κομ­μου­νι­στι­κά Κόμ­μα­τα, ο Σε­πτέμ­βρης του 1973, με τη σφαγή της Αρι­στε­ράς στη Χιλή του Πι­νο­τσέτ και τη δο­λο­φο­νία του Προ­έ­δρου Αλ­λιέ­ντε, ήταν σοκ: Πρα­κτι­κά το πα­ρά­δειγ­μα της Χιλής εκ­μη­δέ­νι­ζε κάθε ελ­πί­δα για αλ­λα­γή της κοι­νω­νί­ας μέσα από το κέρ­δι­σμα της κοι­νο­βου­λευ­τι­κής πλειο­ψη­φί­ας. Τα Κ.Κ. συμ­φώ­νη­σαν κα­ταρ­χάς με τις πο­λι­τι­κές εκτι­μή­σεις του Κ.Κ. Χιλής μετά το μα­κε­λειό. Θε­ώ­ρη­σαν δη­λα­δή πως οι ερ­γά­τες στη Χιλή «το πα­ρα­τρά­βη­ξαν» και «εξώ­θη­σαν» τους κα­πι­τα­λι­στές και τις ΗΠΑ να «κα­τα­φύ­γουν» στο πρα­ξι­κό­πη­μα (!)

Κι όμως, αυτό το απί­στευ­το συ­μπέ­ρα­σμα δεν ήταν ο πάτος του κα­τή­φο­ρου: Τα Κ.Κ. της Ιτα­λί­ας, της Γαλ­λί­ας και της Ισπα­νί­ας προ­χώ­ρη­σαν ένα βήμα πα­ρα­πέ­ρα. Το βήμα αυτό έμει­νε στην Ιστο­ρία ως «ιστο­ρι­κός συμ­βι­βα­σμός», που ήταν μια δια­τύ­πω­ση του Μπερ­λι­γκου­έρ, γε­νι­κού γραμ­μα­τέα του Ιτα­λι­κού Κ.Κ., σε ένα διπλό θε­ω­ρη­τι­κό άρθρο του.

Σ’ αυτό το άρθρο ο Μπερ­λι­γκου­έρ έγρα­ψε πως η χι­λια­νή τρα­γω­δία απέ­δει­ξε πως η Αρι­στε­ρά, ακόμη κι αν κα­τα­κτή­σει το 50% +1 των ψήφων, δεν μπο­ρεί να κυ­βερ­νή­σει, γιατί χρειά­ζε­ται μια πλα­τύ­τε­ρη πλειο­ψη­φία στην κοι­νω­νία. Αυτή η πλειο­ψη­φία πρέ­πει να πε­ρι­λαμ­βά­νει όχι μόνο την Αρι­στε­ρά, αλλά και τους κα­θο­λι­κούς (δη­λα­δή τη Δεξιά!) Η ανα­γκαιό­τη­τα της συμ­μα­χί­ας στη­ρι­ζό­ταν στη βάση του αντι­φα­σι­στι­κού άξονα και του «συ­νταγ­μα­τι­κού τόξου κατά της εκτρο­πής», δη­λα­δή του στρα­τιω­τι­κού πρα­ξι­κο­πή­μα­τος τύπου Χιλής ή Ελ­λά­δας των συ­νταγ­μα­ταρ­χών.

Τι κα­θή­κο­ντα έβαζε στο Ιτα­λι­κό Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμμα ο δρό­μος του «ιστο­ρι­κού συμ­βι­βα­σμού»; Πώς θα μπο­ρού­σαν να χτι­στούν οι όροι για μια συμ­με­το­χή του Κ.Κ. και της Αρι­στε­ράς στην κυ­βέρ­νη­ση;

Το πρώτο κα­θή­κον ήταν ο έλεγ­χος του μα­ζι­κού κι­νή­μα­τος. Με πιο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό πα­ρά­δειγ­μα αυτό της με­γά­λης απερ­γί­ας στη FIAT, τα στε­λέ­χη του Κόμ­μα­τος έπαι­ζαν συ­στη­μα­τι­κά το ρόλο του «πυ­ρο­σβέ­στη» των κοι­νω­νι­κών αγώ­νων.

Το δεύ­τε­ρο ήταν να ζη­τή­σει το Κόμμα από τους ερ­γά­τες «να ανα­λά­βουν αυτοί τις θυ­σί­ες για νι­κη­θεί πρώτα ο πλη­θω­ρι­σμός, να αυ­ξη­θεί η αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τα και μετά να συ­ζη­τή­σου­με για αύ­ξη­ση μι­σθών, δι­καιώ­μα­τα και κοι­νω­νι­κές με­ταρ­ρυθ­μί­σεις».

Ακόμη και το δι­καί­ω­μα στην έκτρω­ση ή την προ­ο­δευ­τι­κό­τε­ρη νο­μο­θε­σία για το δια­ζύ­γιο, οι κομ­μου­νι­στές βου­λευ­τές δεν τα στή­ρι­ξαν, για «να μην τρο­μά­ξει ο κα­θο­λι­κός ψη­φο­φό­ρος».

Το Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμμα στην Ιτα­λία ξε­κί­νη­σε τις δια­πραγ­μα­τεύ­σεις με Χρι­στια­νο­δη­μο­κρά­τες και Σο­σια­λι­στές (σαν να λέμε με ΝΔ και ΠΑΣΟΚ) για μια κυ­βέρ­νη­ση Εθνι­κής Αλ­λη­λεγ­γύ­ης, ώστε να ξε­πε­ρά­σει η Ιτα­λία την κρίση. Το Κ.Κ., για να απο­δεί­ξει την καλή του πίστη, στή­ρι­ξε, από το 1976, την κυ­βέρ­νη­ση Αντρε­ό­τι των Χρι­στια­νο­δη­μο­κρα­τών με τη συ­στη­μα­τι­κή αποχή των βου­λευ­τών του κόμ­μα­τος από τις ψη­φο­φο­ρί­ες στη Βουλή.

Το «κοινό πρό­γραμ­μα» εξό­δου από την κρίση, που συ­να­πο­φα­σί­στη­κε στη συ­νέ­χεια με τους χρι­στια­νο­δη­μο­κρά­τες, δεν εφαρ­μό­στη­κε ποτέ, αλλά μού­δια­σε και απο­γο­ή­τευ­σε τη βάση του κόμ­μα­τος και την απή­χη­σή του στη νε­ο­λαία οδη­γώ­ντας το Ιτα­λι­κό Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμμα στην ήττα στις εκλο­γές της 14 Μάη του 1978.

Ο «ιστο­ρι­κός συμ­βι­βα­σμός» σαν επί­ση­μη στρα­τη­γι­κή απο­σύρ­θη­κε την επό­με­νη χρο­νιά. Αλλά η αργή πο­ρεία προς την εν­σω­μά­τω­ση και τε­λι­κά τη διά­λυ­ση επι­τα­χύν­θη­κε με την κα­τάρ­ρευ­ση του στα­λι­νι­σμού στην Ανα­το­λι­κή Ευ­ρώ­πη και τη Ρωσία το 1989-1991. Το Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμμα με­τα­σχη­μα­τί­στη­κε στο Δη­μο­κρα­τι­κό Κόμμα της Αρι­στε­ράς και τε­λι­κά στο Δη­μο­κρα­τι­κό Κόμμα, που είναι πλέον «ένα κλικ δε­ξιό­τε­ρα» από το ομώ­νυ­μο κόμμα του Ομπά­μα στις ΗΠΑ.

Ακο­λού­θη­σε η πε­ρι­πέ­τεια του 2004, με την Κομ­μου­νι­στι­κή Επα­νί­δρυ­ση (αρι­στε­ρή διά­σπα­ση από το Δη­μο­κρα­τι­κό Κόμμα της Αρι­στε­ράς), που -παρά το αρι­στε­ρό πρό­γραμ­μά της- μπήκε στην κυ­βέρ­νη­ση Πρό­ντι για να εφαρ­μό­σει δε­ξιό­τα­τες πο­λι­τι­κές (κό­ψι­μο συ­ντά­ξε­ων, «υπεύ­θυ­νη» στάση για αμε­ρι­κά­νι­κες βά­σεις και ΝΑΤΟ κλπ). Το απο­τέ­λε­σμα είναι πως εδώ και μια δε­κα­ε­τία μέχρι σή­με­ρα δεν εκλέ­χτη­κε ούτε ένας κομ­μου­νι­στής βου­λευ­τής στο Ιτα­λι­κό Κοι­νο­βού­λιο! Η Αρι­στε­ρά και το Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμμα κα­τρα­κύ­λη­σαν από το 30% στην ανυ­παρ­ξία και την απα­ξί­ω­ση…

Μια ει­κό­να από το ιτα­λι­κό πα­ρελ­θόν που δεν αξί­ζει να ξα­να­ζή­σου­με

«Μετά τις 20 Ιούνη 1976 (δη­μο­τι­κές εκλο­γές στην Ιτα­λία εν μέσω ¨ιστο­ρι­κού συμ­βι­βα­σμού¨) οι κομ­μα­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις άδεια­σαν, για να δια­χει­ρι­στούν τους δή­μους. Ο αριθ­μός των συ­ντρό­φων που συ­νε­χί­ζουν την πο­λι­τι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα μειώ­θη­κε… Αλλά η δια­χεί­ρι­ση είναι δύ­σκο­λο πράγ­μα. Τα ελ­λείμ­μα­τα των (πα­λιών) διοι­κή­σε­ων των χρι­στια­νο­δη­μο­κρα­τών βα­ραί­νουν τώρα στις πλά­τες των κόκ­κι­νων δη­μο­τι­κών συμ­βού­λων» (Ο γραμ­μα­τέ­ας της κομ­μα­τι­κής ορ­γά­νω­σης του Ρω [επαρ­χία του Μι­λά­νου])

«Πρέ­πει να εί­μα­στε σα­φείς και μα­χη­τι­κοί όταν εξη­γού­με τις ευ­θύ­νες των όσων συ­νέ­βη­καν. Πρέ­πει να εξη­γή­σου­με στον κόσμο γιατί εί­μα­στε ανα­γκα­σμέ­νοι να αυ­ξή­σου­με τις τιμές των με­τα­φο­ρών, των ασύ­λων, των κοι­νω­νι­κών πα­ρο­χών»! (Σπι­νέ­λι, κομ­μου­νι­στής βου­λευ­τής της ίδιας πε­ριο­χής)

«Ορι­σμέ­νοι από τους συμ­βού­λους μας υπο­τι­μούν τους δε­σμούς με τους πο­λί­τες. Δεν νοιά­ζο­νται παρά για την πα­ρα­γω­γι­κό­τη­τα, την τα­χύ­τη­τα, σαν να ήταν ερ­γο­στά­σια οι δήμοι» (γραμ­μα­τέ­ας το­πι­κής ορ­γά­νω­σης της ίδιας πε­ριο­χής)

{Τα πα­ρα­πά­νω δη­μο­σιεύ­τη­καν στην Republica, 1 Ιούνη 1978. Τα αλιεύ­σα­με από το βι­βλίο του Ερνστ Μα­ντέλ «Απά­ντη­ση στον Αλ­του­σέρ και τον Ελ­λεν­στάιν»}

Η πα­ρά­δο­ση του Ιτα­λι­κού Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος, και ιδιαί­τε­ρα ο «ιστο­ρι­κός συμ­βι­βα­σμός», δεν έχει δια­κο­πεί ορι­στι­κά. Εδώ, στην Ελ­λά­δα, ένα με­γά­λο κομ­μά­τι του πα­λιού Συ­να­σπι­σμού, που σή­με­ρα είναι πλειο­ψη­φι­κό μέσα στους προ­ε­δρι­κούς του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, θε­ω­ρεί (σιω­πη­ρά) τον εαυτό του παιδί αυτής της πα­ρά­δο­σης. Και πε­ρι­μέ­νει αυτό το κομ­μά­τι την ευ­και­ρία να απο­δεί­ξει πόσο «υπεύ­θυ­νο» είναι απέ­να­ντι στο σύ­στη­μα και πόσο αφο­σιω­μέ­νο στη λε­γό­με­νη «πα­ρα­γω­γι­κή ανα­συ­γκρό­τη­ση της χώρας».

Απέ­να­ντι σ’ αυτό το ρεύμα ιδεών η δική μας δου­λειά είναι να αντι­πα­ρα­θέ­σου­με πως:

• Δεν υπάρ­χει τρό­πος «ομα­λο­ποί­η­σης» και «πα­ρα­γω­γι­κής ανα­συ­γκρό­τη­σης» της οι­κο­νο­μί­ας χωρίς να μπού­με στο δρόμο της κα­πι­τα­λι­στι­κής εξυ­γί­αν­σης, δη­λα­δή συ­νε­χί­ζο­ντας την πο­λι­τι­κή της λι­τό­τη­τας και των μνη­μο­νί­ων, με διαρ­κή επί­θε­ση στο βιο­τι­κό επί­πε­δο των ερ­γα­ζο­μέ­νων.
• Δεν υπάρ­χει τρό­πος «πα­ρα­γω­γι­κής ανα­συ­γκρό­τη­σης» και ξε­πε­ρά­σμα­τος της κρί­σης μέσα στον κα­πι­τα­λι­σμό, χωρίς υπο­σχέ­σεις κέρ­δους και ελ­πι­δο­φό­ρων προ­ο­πτι­κών για το εθνι­κό και διε­θνές κε­φά­λαιο.
• Τέλος, δεν υπάρ­χει δρό­μος να δια­χει­ρι­στεί υπεύ­θυ­να κα­νείς την κα­πι­τα­λι­στι­κή οι­κο­νο­μία που είναι σε τέ­τοια βαθιά κρίση, χωρίς να κα­τα­φύ­γει τε­λι­κά στην κα­τα­στο­λή απέ­να­ντι στο ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα και τα θύ­μα­τα της λι­τό­τη­τας και του μνη­μο­νί­ου.

Αυτό που τε­λι­κά θα κρι­θεί, είναι το ποια τάξη θα πλη­ρώ­σει το λο­γα­ρια­σμό της κρί­σης: τα συ­νή­θη υπο­ζύ­για, δη­λα­δή οι ερ­γά­τες και οι φτω­χοί ή επι­τέ­λους θα πλη­ρώ­σουν οι πλού­σιοι, την ίδια στιγ­μή που μια κυ­βέρ­νη­ση «έκτα­κτης ανά­γκης» της Αρι­στε­ράς και των ερ­γα­τών:

• Θα κα­ταρ­γή­σει το μνη­μό­νιο.
• Θα στα­μα­τή­σει να πλη­ρώ­νει το χρέος.
• Θα απαλ­λο­τριώ­σει όλες τις τρά­πε­ζες και τις με­γά­λες κα­πι­τα­λι­στι­κές επι­χει­ρή­σεις.
• Θα πάρει έκτα­κτα μέτρα για να λει­τουρ­γή­σουν στοι­χειω­δώς νο­σο­κο­μεία, σχο­λεία, καθώς και έκτα­κτα μέτρα για την άμεση αντι­με­τώ­πι­ση της αν­θρω­πι­στι­κής κρί­σης.
• Θα προ­σπα­θή­σει να με­τα­φέ­ρει σε όλη την Ευ­ρώ­πη την πυρ­κα­γιά της ερ­γα­τι­κής αντε­πί­θε­σης ενά­ντια στη λι­τό­τη­τα.

Η Αρι­στε­ρά στην εξου­σία ενός δήμου ή στην κυ­βέρ­νη­ση της χώρας έχει αξία, μόνον αν υπη­ρε­τεί την υπό­θε­ση της ερ­γα­τι­κής τάξης και των φτω­χών. «Εθνι­κή στρα­τη­γι­κή ενά­ντια στην κρίση» και «Νέα Ελ­λά­δα» δεν υπάρ­χουν, υπάρ­χουν μόνο τά­ξεις, οι ερ­γά­τες και τα αφε­ντι­κά, και πο­λι­τι­κές που εκ­φρά­ζουν ή το ένα τα­ξι­κό στρα­τό­πε­δο ή το άλλο.