Ένοπλος αγώνας ή μαζικό κίνημα στην χούντα .Οι πρώτοι «προβοκάτορες» στους δρόμους

 

«Το Πολυτεχνείο 73 ήταν μια γνήσια λαϊκή εξέγερση η οποία χρειάζεται να μελετηθεί, ερευνηθεί και αξιολογηθεί, με ακρίβεια και νηφαλιότητα. Είναι η πρώτη εξέγερση μιας νέας εποχής, που όσο κι αν «πάλιωσε», έγινε 50 χρόνων, διατηρεί την νεανικότητα, τη φρεσκάδα και την σημασία ενός επίκαιρου συμβάντος».

«Το αίμα το αδικαίωτο ποτέ δεν ησυχάζει», Πολυτεχνείο 1973, από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Συγγραφέας του ο Ιερώνυμος Λύκαρης,

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν η κορύφωση μιας επαναστατικής διαδικασίας μιας γνήσιας λαϊκής εξέγερσης  που ξεκινά από την δεκ. του 60 πήρε σάρκα και οστά από την ίδια την  δυναμική του υποκειμένου και των εξελίξεων.

 Η διετία 1967 - 1969 θεωρείται η πιο δραστήρια περίοδος από πλευράς ένοπλης δράσης εναντίον της χούντας (βομβιστικές επιθέσεις εναντίον υποδομών ,αυτοκινήτων, πρεσβειών  κτλ) ενέργειες αποσπασματικές μεν που στερούνται την μεγάλη στήριξη της κοινωνίας την σύνδεση με το μαζικό κίνημα  που είχαν σαν στόχο από την  άλλη  να πληγεί το γόητρο της χούντας, να σπάσει ο φόβος ,να ανέβει η ψυχολογία του κόσμου ενάντια στο αυταρχισμό και την καταπίεση .

Η επίδραση του γαλλικού Μάη, το φοιτητικό κίνημα στη Γερμανία, το φοιτητικό και εργατικό κίνημα στην Ιταλία, οι επεμβάσεις των Η.Π.Α. στις λεγόμενες χώρες του Τρίτου Κόσμου και τα αντάρτικα στη Λατινική Αμερική άνοιξαν ένα ευρύ πλαίσιο συζήτησης για το ζήτημα του ένοπλου αγώνα. Από την άλλη, δημιουργήθηκαν στην Ευρώπη μέσα από τα κινήματα μαζικές ένοπλες οργανώσεις, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τις Ερυθρές Ταξιαρχίες. Κατά την περίοδο του αντιδικτατορικού κινήματος στην Ελλάδα, το σύνολο της ελληνικής Αριστεράς και όχι μόνο, αντιμετώπισε το δίλημμα της ανάληψης ένοπλης δράσης ή δημιουργία μαζικού κινήματος.

Αν και η ημερομηνία γέννησης των ένοπλων οργανώσεων στην Ελλάδα θεωρείται η μέρα επιβολής της στρατιωτικής δικτατορίας, η πραγματική γέννηση αυτών έγινε δύο χρόνια νωρίτερα, μέσα από την ατμόσφαιρα των οδοφραγμάτων και των συγκρούσεων του 1965.

Το ζήτημα της πολιτικής βίας, επομένως δε θα πρέπει να αναλυθεί ως ψυχολογικό φαινόμενο, αλλά ως βαθιά πολιτικό, εξετάζοντας τις συνθήκες μέσα στις οποίες αναπτύσσεται, τη φύση του καθεστώτος στο οποίο αντιστέκονται οι ατομικοί και συλλογικοί δρώντες και τις πολιτικές ομάδες οι οποίες επιλέγουν βίαια ρεπερτόρια δράσης. Ακόμη, για το ζήτημα της πολιτικής βίας δεν μπορεί να υπάρξει ένας ξεκάθαρος ορισμός στο βαθμό που αποτελεί σχεσιακό φαινόμενο, πλαισιώνεται από διαφορετικές έννοιες και σχετίζεται με διαφορετικά ιστορικά πλαίσια, κίνητρα, δρώντες, οργανωτικές δομές και τρόπους δράσης. Επομένως, δε γίνεται να εξεταστεί ως ενιαίο φαινόμενο ιστορικά, αλλά μόνο τοποθετημένο εντός του ιστορικού πλαισίου στο οποίο εκτυλίσσεται.

Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, η χρήση βίαιων μέσων αντιπαράθεσης με το καθεστώς στις περισσότερες των περιπτώσεων δεν πρόκυπτε ως αποτέλεσμα μιας γενικής ιδεολογικοπολιτικής πλατφόρμας, που είχε την ένοπλη δράση στον πυρήνα της ανάλυσής της, αλλά κυρίως ως ειδική μορφή δράσης απέναντι στο αυταρχισμό του δικτατορικού καθεστώτος. Σε αυτή την ειδική μορφή πολιτικής δράσης προσχώρησαν διάφορες οργανώσεις πέραν των στενών ορίων της Αριστεράς. Οργανώσεις που αρχικά αποκήρυτταν τα βίαια μέσα στο ρεπερτόριο δράσης τους, αλλά αργότερα τα αποδέχτηκαν. Επιπλέον, άλλες οργανώσεις συνδύαζαν βίαια με μη βίαια ρεπερτόρια δράσης, ενώ άλλες ομάδες καθορίστηκαν και ριζοσπαστικοποιήθηκαν περεταίρω από την ένοπλη αντιπαράθεση με το καθεστώς και αντιμετώπισαν τη βία όχι μόνο ως μέσο για την ανατροπή της δικτατορίας, αλλά ως μέσο για την ανατροπή συνολικά του καπιταλιστικού συστήματος εξουσίας.

Στις 2 Σεπτεμβρίου 1970, εκρήγνυται, στον περίβολο της πρεσβείας των ΗΠΑ Αθήνα, μια βόμβα μεγάλης ισχύος. 

https://tvxs.gr/apopseis/arthra-gnomis/2-septembrioy-1970-mia-ksexasmeni-epeteio 

Ενέργειες αποσπασματικές που στερούνται χαρακτηριστικών αντάρτικου πόλης σε σχέση με τις ένοπλες οργανώσεις της Δ. Ευρώπης χαρακτηρίζονται από την εμμονή των οργανώσεων για την βραχύβια διάρκεια της χούντας και ότι θα «πέσει» σύντομα γιατί είναι αμερικανοκίνητη αυτά όμως δεν δημιουργούν προϋποθέσεις αντίστασης.

"Η κρυφή ελπίδα όλων μας, επηρεασμένων από το γαλλικό αλλά και το διεθνές τότε κλίμα, ήταν πως θα ξαναζούσε στην Ελλάδα ακόμα και αντάρτικο στα βουνά και στις πόλεις", γράφει ο Μιχάλης Ράπτης ("Εκτός συνόρων", εκδ. Αποψη, Αθήνα 1991, σ. 125).

"Ενοπλος" αγώνας, βέβαια, δεν υπήρξε ποτέ με την έννοια μιας μαζικής αντιπαράθεσης ή ακόμα και ενός οργανωμένου αντάρτικου. Ούτε υπήρξε πραγματική διαπλοκή της αντίστασης με τους διαφωνούντες (κίνημα του Ναυτικού Μάιο του 1973). Το μεγαλύτερο μέρος της αντίστασης των πρώτων χρόνων, το οφείλουμε στους ελάχιστους εκείνους ηρωικούς αγωνιστές που επέλεξαν τη δυναμική έκφραση της αντιπαράθεσης στη χούντα, ακολουθώντας το γκεβαρικό μοντέλο που ήταν τόσο επίκαιρο. Η μοναδική υπόμνηση ότι η δικτατορία δεν ήταν παντοδύναμη ούτε είχε κατακτήσει το σύνολο των Ελλήνων πολιτών. http://www.iospress.gr/ios2003/ios20030420a.htm

Αλλά από αυτό το σημείο μέχρι το όραμα της μαζικής ένοπλης εξέγερσης υπήρξε μεγάλη απόσταση. Στην δημόσια συζήτηση η ένοπλη βία σχετίζεται με την αριστερά στην περίπτωση ‘όμως της Χούντας συμμετέχουν και εμπλέκονται  οργανώσεις τόσο από την αριστερά όσο και από το προδικτατορικό κέντρο (Δημοκρατική Άμυνα , Ελληνικό Δημοκρατικό Κίνημα , Ελληνική Αντίσταση του Αλέξανδρου Παναγούλη).

Ο Στ. Κατσαρός αναφέρει ότι «ήδη από το 1966 υπάρχει προσπάθεια για μια ένοπλη πρωτοπορία  του μαζικού κινήματος». Ή Πολιτική  βία σαν φαινόμενο πολιτικό θα πρέπει να το δούμε μέσα στο ιστορικό πλαίσιο που πραγματοποιείται σαν μια ειδική μορφή πολιτικής δράσης .Η παραδοσιακή αριστερά διαφωνεί με τις πρακτικές αυτές θεωρώντας σαν μη αποδεκτές η «ένοπλη αντίσταση» που σημειωτέων αρμόζει σε νεολαίους και αγωνιστές αποτελεί το αξεπέραστο σύνδρομο  της Αριστεράς  τροφοδοτούμενη από την ήττα του Εμφυλίου.

Η παραδοσιακή Αριστερά, τραυματισμένη από τα απανωτά λάθη της περιόδου '44-'49, εγκλωβισμένη στην αυταπάτη της «πάση θυσία» νομιμότητας, δεν ήθελε να περάσει σε πιο μαχητικές μορφές αντίστασης. Η παραδοσιακή Αριστερά όχι μόνο εγκαταλείπει την λογική της ένοπλης δράσης σαν μη αποδεκτή αλλά φαίνεται ότι αναζητούσε τρόπους πολιτικής συνεργασίας (επιφέροντας  σημαντική κριτική) με τα αστικά κόμματα ,το ΚΚΕ μάλιστα, μετά τη διάσπαση του 1968 θέτει  το δίλημμα: «δυναμική αντίσταση ή μαζικοί αγώνες;».

Η πρώτη βομβιστική επίθεση στη Θεσσαλονίκη έγινε από την οργάνωση του Πατριωτικού Μετώπου (ΠΑΜ) το Σεπτέμβριο του 1967, στη διάρκεια των εγκαινίων της ΔΕΘ, παρουσία του αρχιπραξικοπηματία Γιώργου Παπαδόπουλου και κορυφαίων στελεχών της χούντας. Η ανατίναξη του υποσταθμού της ΔΕΗ στην περιοχή Δόξας, δίπλα στο Καυταντζόγλειο, δεν ολοκληρώθηκε, αλλά το ισχυρό μήνυμα έφτασε στους χουντικούς και το λαό με την ολιγόλεπτη διακοπή του ρεύματος στη διάρκεια της τελετής.

Τον Μάϊο του 1974 είχαμε την σύλληψη 36 μελών αγωνιστών του ΕΚΚΕ και της ΑΑΣΠΕ. Δυναμώνουν και οι διεκδικήσεις με καθαρά πολιτικό χαρακτήρα τέτοιες μέρες δράσης είναι η 28η Οκτώβρη 1972, η επέτειος του πραξικοπήματος (21η Απρίλη 1973), η Πρωτομαγιά του '73, η νυχτερινή διαδήλωση μετά το σχηματισμό της κυβέρνησης Μαρκεζίνη, η απόπειρα δολοφονίας του Παπαδοπούλου από τον Παναγούλη  τον Αύγουστο του 1968, οι  συλλήψεις μελών της Λαϊκής Πάλης το 1969 η αποτυχημένη έκρηξη σε αυτοκίνητο  έξω από την Αμερικάνικη πρεσβεία στις 2 Σεπτέμβρη 1970 που είχε  σαν αποτελέσματα την θάνατο Αντζελότι και Τσιγούρη .

Πρόκειται για μια ανάδυση της Αριστεράς «από τα κάτω»; Οι ενέργειες που αποσκοπούσαν στην δημιουργίας μαζικού κινήματος ;ή ακόμα και στην κατάληψη της εξουσίας;

Ηδη από την δεκαετία του 60 (κινητοποιήσεις για 1-1-4 ,15% για την παιδεία, Κυπριακό, οικοδόμοι) τα πρόσωπα που επέλεξαν την συγκεκριμένη μορφή αντίστασης είχαν ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά δεν ήταν τίποτε άλλο από την κοινή επαναστατικότητα και την διάθεση την θέληση να αλλάξουν τον κόσμο ήταν τα πρόσωπα που την μία μέρα συμμετείχαν σε μία ένοπλη πράξη βίας και από την άλλη έβαζαν τα θεμέλια για ένα καλύτερο αύριο. και την Πρόκειται για μια αριστερά που αμφισβητούσε και διεκδικούσε φτάνοντας μέχρι την μεταπολίτευση .

 Οι πρωτοβουλίες αυτές ασφαλώς δεν ήταν δυνατόν να πυροδοτήσουν ένα ισχυρό μαζικό κίνημα το Πολυτεχνείο προέκυψε από την ίδια τη δυναμική αντίσταση των υποκειμένων και των εξελίξεων. Η αντίσταση στη διάρκεια της δικτατορίας ήταν και παραμένει αναπόσπαστο τμήμα της δημοκρατικής συνείδησης της ελληνικής κοινωνίας. Εάν κάποιοι απαξιώνουν τη σημασία και το φαινόμενο της αντίστασης, εάν κάποιοι εξωραΐζουν τη δικτατορία, η αντίσταση θα παραμένει το καταστατικό στοιχείο της ιστορίας και της μνήμης όσων αγωνίζονται για έναν καλύτερο κόσμο. Αυτή η χειραφέτηση των δυναμικών πυρήνων της Αριστεράς κατά τη διάρκεια της δικτατορίας εξακολουθεί να τρομάζει τους θεματοφύλακες της κρατικής συνέχειας.

Φλώρος Γιάννης, Αντιστασιακές Οργανώσεις στη Δικτατορία, Αντί, τχ. 344, 17 Απρ.-23 Απρ. 1987, σ. 47-52. 

Κατσαρός Στέργιος, Εγώ ο Προβοκάτορας, ο Τρομοκράτης: Η Γοητεία της Βίας, εκδ. Ισνάφι, Ιωάννινα, 2008.

Μιχάλης Ράπτης Εκτός συνόρων, εκδ. Αποψη, Αθήνα 1991, σ. 125).

http://www.iospress.gr/ios2003/ios20030420a.htm

https://www.sarajevomag.net/entipa/teuhos_112/i112_p18_17nov.html

https://tvxs.gr/apopseis/arthra-gnomis/2-septembrioy-1970-mia-ksexasmeni-epeteio

Πόσο αυτοδιοικητικές είναι αυτές οι εκλογές ;

 

Ενόψει των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών αναθερμάνθηκε η συζήτηση για το χαρακτήρα των δήμων και των περιφερειών καθώς και η παρέμβαση των δυνάμεων που τάσσονται εναντίον του καπιταλιστικού συστήματος και επιδιώκουν την ανατροπή του.

Είναι χρήσιμη η συμμετοχή στις δημοτικές ή περιφερειακές;

Συμμετέχοντας επιδιώκουμε τη ζύμωση των θέσεων μας, την καταγραφή των δυνάμεών μας ;

Αγωνιζόμαστε για το νικηφόρο αποτέλεσμα, επιδιώκοντας την πλειοψηφία του συμβουλίου και την διεκδίκησή του δήμου ή της περιφέρειας  ;

Προσπαθώντας να απαντήσουμε στα ερωτήματα  θα πρέπει να προσδιοριστεί  ο χαρακτήρας των δήμων και των περιφερειών ,  με ποιους όρους ποιες δυνατότητες  λειτουργούν οι δήμοι και οι περιφέρειες σήμερα και εν τέλει τι δυνατότητες δίνουν για μία πολιτική υπέρ των πλατύτερων στρωμάτων του λαού.

Αν πρόκειται  για «τοπικό κράτος» πρέπει να ταχθούμε εναντίον της διαχείρισης του, αφού το κράτος είναι ο μηχανισμός καταπίεσης και εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης, μεγιστοποιώντας τα κέρδη του μεγάλου κεφαλαίου. Οι δήμοι και οι περιφέρεις  είναι μεν ο κατώτερος βαθμός της διοικητικής μηχανής, προφανώς δεν είναι αυτοδιοίκηση, εξάλλου είναι ζήτημα αν στα πλαίσια οποιουδήποτε κράτους μπορεί να υπάρξει πραγματική αυτοδιοίκηση,

Ορισμένα όμως στοιχεία των δήμων τους δίνουν ένα ιδιαίτερο χαρακτήρα οι δημοτικές και  περιφερειακές αρχές εκλέγονται  από το λαό, άρα είναι σε άμεση επαφή και σχέση με τους δημότες και επηρεάζονται σε σημαντικό βαθμό από τη θέλησή τους ιδιαίτερα αν αυτή εκφράζεται με ισχυρό τρόπο. Τα όρια αυτού του επηρεασμού ποικίλουν δεν φτάνουν φυσικά στο σημείο να ανατρέψουν  γενικά την πολιτική που οι δημοτικές και περιφερειακές αρχές έχουν χαράξει.

Μία αντιλαϊκή απόφαση της Κυβέρνησης πολύ δυσκολότερα ανατρέπεται από τη λαϊκή κινητοποίηση αφού οι περισσότερες έχουν στον άξονα τους βασικούς κυβερνητικούς σχεδιασμούς. Ένα ισχυρό κίνημα με βάση τα τοπικά αλλά και τα γενικότερα προβλήματα μπορεί να παρεμποδίσει την πολιτική κάποιας  δημοτικής αρχής σε σημαντικό βαθμό.

Άρα από την άποψη αυτή η συμμετοχή σε ένα δημοτικό ή περιφερειακό συμβούλιο  μπορεί να δώσει αποτελέσματα πρακτικά πέραν της ζύμωση των θέσεων μιας δημοτικής παράταξης.

Μία δεύτερη ουσιαστική πλευρά είναι το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας εντός του οποίου κινούνται οι δήμοι ιδιαίτερα ασφυκτικό στενό δυσκολεύοντας τα τελευταία χρόνια την εφαρμογή των πολιτικών αυτοδιοικητικών κινήσεων ,σε αυτό προστέθηκαν στο ήδη αντιδημοκρατικό θεσμικό πλαίσιο οι παρεμβάσεις της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας αποκλείοντας τις μικρές παρατάξεις, αφαιρώντας δικαιοδοσίες από τα συμβούλια εκχωρώντας   στις  επιτροπές την απόλυτη πλειοψηφία των οποίων έδωσαν στο Δήμαρχο ανεξαρτήτως συσχετισμού.

Μεγάλο τμήμα των εκτελούμενων έργων γίνεται μέσω προγραμμάτων και κυρίως του ΕΣΠΑ. όπου όλα τα κονδύλια  είναι στοχευμένα με βάση τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης  τα συμφέροντα των πολυεθνικών και του κεφαλαίου που δεν αφήνουν περιθώρια για έργα που να καλύπτουν λαϊκές και κοινωνικές ανάγκες  .

Για να γίνουμε πιο κατανοητοί οι πόροι  μέσω των προγραμμάτων που μπορεί ένας δήμος ή μια περιφέρεια να διαχειριστεί είναι σημαντικοί. Μέσω των ΕΣΠΑ μπορούν να χρηματοδοτηθούν αρκετά έργα κι αν σε αυτό προσθέσουμε την κρατική χρηματοδότηση σίγουρα μειωμένη , αλλά δεν είναι ασήμαντη τότε διαμορφώνονται σημαντικές δυνατότητες. Επιπλέον η δίκαιη κατανομή των ανταποδοτικών τελών υπέρ των ασθενέστερων οικονομικά δημοτών είναι επίσης μία σημαντική δυνατότητα για ένα αγωνιστικό Δήμο ή περιφέρεια.

Ιδιαίτερος κομβικός παράγοντας η ακροδεξιά λειτουργώντας σαν το μακρύ βρώμικο χέρι των μεγάλων συμφερόντων του συστήματος. Ενισχύει την επέλαση του real estate, την τουριστική βιομηχανία, την εμπορική αξιοποίηση του χώρου, την μαφία των ΒΑΠΕ, τις νέες εξορύξεις. Πάντα προσπαθεί να διχάσει τους εργαζόμενους και να στρέψει την κοινωνική δυσαρέσκεια ενάντια στους αδύναμους για να αθωώσει αυτούς που πραγματικά καταστρέφουν τις πόλεις και το περιβάλλον.

Αντιθέτως οι δήμοι και οι περιφέρειες  δεν  ασχολούνται μόνο με τα τοπικά προβλήματα, αλλά επί της ουσίας πρόκειται για μια διαχειριστική κεντρική πολιτική εξυπηρετώντας ξένα κέντρα και ιδιωτικά συμφέροντα Με αυτό τον τρόπο αναδεικνύονται οι κυβερνητικές ευθύνες, οι σχεδιασμοί και τα συμφέρον που προωθούνται.

Αντιθέτως δεν είδαμε πουθενά κανέναν δήμο η περιφέρεια  να βάζει σε προτεραιότητα τα εργατικά και λαϊκά συμφέροντα (εκτός του δήμου Πάτρας και αυτό εν μέρει) να καταγγείλει τις αντεργατικές πολιτικές (πρόσφατο σχέδιο νόμου της Κυβέρνησης) την πλήρη ελαστικοποίηση του χρόνου εργασίας, τις συμβάσεις μηδενικού χρόνου εργασίας, την προστασία του περιβάλλοντος ,την ιδιωτικοποίηση ακτών και παραλιών το ξεπούλημα του φυσικού και ορυκτού πλούτου της χώρας ,την τεράστια ανεπάρκεια του Κράτους που αφήνει τον λαό απροστάτευτο απέναντι στα καιρικά φαινόμενα, τη διεκδίκηση έργων αντιπλημμυρικής και αντιπυρικής προστασίας, την παραχώρηση των λιμανιών στον αμερικανονατοικό ιμπεριαλισμό και  την εμπλοκή της χώρας  στον πόλεμο της Ουκρανίας ενάντια στα συμφέροντα  του λαού.Στοιχεία που κάνουν να ξεχωρίζει αγωνιστική δημοτική και περιφερειακή αρχή και μπορεί να έχει σημαντικά αποτελέσματα αρκεί να μη λειτουργεί διαχειριστικά αλλά δημοκρατικά και διεκδικητικά.

Με βάση τα παραπάνω είναι φανερό ότι οι δήμοι και οι περιφέρειες δεν αποτελούν φορείς «αυτοδιοίκησης», αλλά φορείς κεντρικού-επιτελικού κράτους και φορείς της αστικής εξουσίας για την προώθηση της αντιλαϊκής πολιτικής τοπικού . Έχουν ποιοτικά την ίδια με αυτή που έχει το αστικό κοινοβούλιο και κράτος με τη λαϊκή κυριαρχία, τη συμμετοχή και τη δημοκρατία. Η πορεία του τοπικού κράτους ακολουθεί τη γενική τάση αντιδραστικοποίησης του κεντρικού κράτους στον σύγχρονο ολοκληρωτικό καπιταλισμό και το νομικό-θεσμικό-οικονομικό πλαίσιο λειτουργίας του ενισχύει ακόμα περισσότερο την πραγματικότητα αυτή.

Με την υποχρεωτική πειθαρχία στους κανόνες του κεντρικού κράτους, την απόλυτη εξάρτηση από τους κεντρικούς θεσμούς, την υποταγή στις κατευθύνσεις και τις προτεραιότητες της ΕΕ μέσω των χρηματοδοτήσεων, την επιχειρηματική λειτουργία και τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος ούτε οι δήμοι και οι περιφέρειες, ούτε απλά μια «αγωνιστική δημοτική/περιφερειακή αρχή» μπορούν να γίνουν φορείς μιας πολιτικής που θα προωθεί και θα επιβάλει τις εργατικές λαϊκές ανάγκες.

Απέναντι στον σύγχρονο ρόλο δήμων και περιφερειών μπορεί να αντιπαρατεθεί μια άλλη πολιτική αντίληψη που προωθεί μορφές μαζικής λαϊκής οργάνωσης, συλλογικότητες διεκδίκησης και αγώνα, φορείς επιβολής της λαϊκής θέλησης, και ένα ισχυρό εργατικό λαϊκό κίνημα αποφασιστικών αγώνων που θα μπορεί να επιβάλει κατακτήσεις και στο σήμερα και ταυτόχρονα να προετοιμάζει τους εργαζόμενους για τις πιο συνολικές συγκρούσεις.

Αυτό  μπορεί να συμβάλει και η συνεργασία σε ένα σαφές ανατρεπτικό πολιτικό πλαίσιο και στις εκλογές και στις μάχες του επόμενου διαστήματος, με πολιτικές δυνάμεις και αγωνιστές, που μπορεί να προσεγγίζουν πλευρές της κατάστασης στο τοπικό ή συνολικό επίπεδο μέσα από διαφορετικούς δρόμους αλλά έχουν κοινή στόχευση απέναντι στις αντιλαϊκές πολιτικές, έχουν σαφή αντίληψη για το ρόλο των περιφερειών και δήμων ως τοπικού κράτους μέσα στο σύστημα εξουσίας, αναγνωρίζουν ότι οι νικηφόρες αναμετρήσεις απαιτούν αμφισβήτηση της κερδοφορίας του κεφαλαίου και της πολιτικής της ΕΕ και διαχωρίζονται από διαχειριστικές λογικές.

Αυτό μπορεί να αποφευχθεί όταν πρυτανεύουν στην πολιτική τους ο σωστός σχεδιασμός, η πρόταξη των ταξικών συμφερόντων της πλειοψηφίας σε βάρος της ολιγαρχίας, όταν το μέτωπο ενάντια στην κυβέρνηση και την πολιτική της και στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σταθερό και αγωνιστικό βασικό στοιχείο που μπορεί να αλλάξει συσχετισμούς και συνειδήσεις τις δράσης της είναι  η πλατιά κινητοποίηση του λαού.

Πράσινη ανάπτυξη με καταστροφικές συνέπειες

 

Ο άνθρωπος είναι μέρος του φυσικού πλούτου αυτής της γης το μέλλον του και η επιβίωση εξαρτάται από την ποιότητα του αέρα  του νερού  και την διάσωση των ζωικών  και φυτικών ειδών .Όλα αυτά τα χρόνια  ακολουθείται ένα καταστροφικό μοντέλο ανάπτυξης στα δάση  στις παραλίες  στους ελεύθερους χώρους στις παραλίες  που οδηγούν σε οικονομικές ζώνες ακόμα και σε εντός περιοχών Natura .Όσο εντείνεται η νεοφιλελεύθερη λαίλαπα των περικοπών Δημοσίων δομών την υποστελέχωση των υπηρεσιών οι επιπτώσεις στο περιβάλλον θα είναι αμείλικτες .

Όλα τα επενδυτικά σχέδια της λεγόμενης πράσινης ανάπτυξης των λεγόμενων ΒΑΠΕ (αιολικά, φωτοβολταικά) ενίσχυση μεταλλευτικών δραστηριοτήτων, παράδοση ακτών παραλιών  θαλασσών σε ιδιωτικά συμφέροντα τελικά στοχεύουν στην καταστροφή του περιβάλλοντος.

Το μεγάλο φαγοπότι έχει στηθεί μια χαρά και δεν είναι μόνο ο αντι-περιβαλλοντικός νόμος 4685/2020 που καταργεί την προστασία στις περιοχές  Natura  από το 2011 με το περίφημο σχέδιο ΗΛΙΟΣ ο τότε υπουργός Μανιάτης σε συνεργασία με τις ΤΑ έκανε λόγο για στρεμματική δημόσια γη η οποία δεν αποφέρει έσοδα και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για χρήση φωτοβολταικών .H σημερινή  ΠτΔ ήταν η κύρια εισηγήτρια στις αποφάσεις για τις ανεμογεννήτριες ότι μπορούν να τοποθετηθούν σε αναδασωτέες εκτάσεις ακόμα και αν είναι περιοχές Natura (92499/2012 ,1421/2013).

Οι εικόνες που προβάλλονται στις βουνοκορφές με ανεμογεννήτριες –τέρατα από πίσω μαγευτικά ηλιοβασιλέματα σήμερα τα ονομάζουμε τα ονομάζουμε αιολικά πάρκα !

Σε ποια χώρα έχουν εκχωρηθεί βουνά, δάση, θάλασσες , βιότοποι ,οι αρχαιολογικοί τόποι αλλά ακόμη και ολόκληρα νησιά σε ιδιώτες επενδυτές ;

Σε ποια χώρα η καμένη γη και οι αναδασωτέες εκτάσεις χαρίζονται στην «πράσινη ανάπτυξη»;  

Σε ποια χώρα παρακάμπτεται η νόμοι του συντάγματος για χάρη  της «πράσινης ανάπτυξης»;

 Οι περιοχές Natura βρίσκονται στο στόχαστρο σε έκθεση του WWF Ελλάς με τίτλο «Πολιτικά και θεσμικά κενά προς την κλιματική ουδετερότητα» που δόθηκε στην δημοσιότητα τι Νοέμβρη του 2022 τονίζεται : «παρά την καταδίκη από το Δικαστήριο της Ε.Ε. το 2020 η Ελλάδα συνεχίζει την εγκατάλειψη των περιοχών Natura 2000 χωρίς διατάγματα προστασίας, ενώ καθυστερεί αδικαιολόγητα τη διαδικασία ολοκλήρωσης των ειδικών περιβαλλοντικών μελετών που θα υποδείξουν με επιστημονικά δεδομένα τα κατάλληλα μέτρα διατήρησης».

Ο πόθος για όλο και περισσότερο χρήμα δεν αλλοιώνει μόνο τις παραλίες και τους οικισμούς. Δεν φθείρει μόνο τον χαρακτήρα του τοπίου. Φθείρει και αλλοιώνει τον ίδιο τον χαρακτήρα του τόπου και της φύσης .

Πραγματική αχτίδα ελπίδας για την προστασία των παραλιών της χώρας  από την «υπερανάπτυξη» και την ανεξέλεγκτη τουριστική εκμετάλλευση, με τη δημιουργία πρωτοβουλιών και κινημάτων πολιτών  που ζητούν να εφαρμοστεί επιτέλους ο νόμος

Τριακόσιοι  Παριανοί πολίτες διεκδίκησαν το αυτονόητο να απλώσουν την πετσέτα τους στην Σάντα Μαρία η οποία δεν ξέφυγε  από την επιχειρηματική λύσσα για κέρδος και  ας βρίσκεται σε περιοχή επίσημα χαρακτηρισμένη ως Natura. https://www.facebook.com/groups/685990379615823

Άλλο παράδειγμα ο ηρωικός και νικηφόρος αγώνας της Πρωτοβουλίας υπεράσπισης της παραλίας-αμμουδιάς της Σκάλας Ερεσού  για να μην χτιστεί η παραλία κόσμημα από Ιδιώτη που ονειρεύεται υπερπολυτελής κατοικίες γήπεδα πισίνες και υπόγειο πάρκινγκ πάνω στην αμμουδιά  και  ας βρίσκεται και αυτή σε περιοχή χαρακτηρισμένη ως Natura  https://www.facebook.com/groups/525091718678923

Για να θυμηθούμε την εγκύκλιο του Άρειου Πάγου (10/2023, 4.5.2023) προς τους εισαγγελείς Πρωτοδικών της επικράτειας, άρα και προς τις Αρχές της χώρας και τους πολίτες της, για να θυμηθούν όλοι πως «η απρόσκοπτη πρόσβαση στις παρα­λίες είναι conditio sine qua non».

Μερικά από τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η «νομιμοποίηση» παράνομων δρόμων η διάνοιξη νέων μέσω Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, η επέκταση της δυνατότητας κατασκευής τουριστικών χωριών, ακόμα και η την κατασκευή λιμενικών εγκαταστάσεων εντός τέτοιων  περιοχών .

Η κλιματική αλλαγή δεν πλήττει μόνο τα τουριστικά θέρετρα και τις οργανωμένες πλαζ το κυνήγι του κέρδους  για όλες τις κυβερνήσεις ,η εξυπηρέτηση των συμφερόντων , η εξαργύρωση  οφειλών καταστρέφουν την βιώσιμη ανάπτυξη υπονομεύουν τον (ΦΔΠΠ) φορέα διαχείρισης Προστασία Περιβάλλοντος ,εκχωρούν τον έλεγχο των Περιβαλλοντικών μελετών  σε Ιδιωτικά γραφεία ,νομιμοποιούν  αυθαίρετα κτίσματα ακόμα και εντός δασικών περιοχών  ξεκάθαρα πλέον γίνεται αντιληπτό ότι οι  προσχηματικές δηλώσεις  όλων των κυβερνήσεων για στροφή στην ανάπτυξη δεν πείθουν κανέναν .

Αντί οι λύσεις και ο δημόσιος διάλογος να περιστρέφονται γύρω από την ανάγκη προστασίας του πρασίνου και του περιβάλλοντος, το κεφάλαιο προσπαθεί να παρουσιάσει ως «αντίδοτο» της κλιματικής κρίσης, την «πράσινη ανάπτυξη»  ο βασικός προσανατολισμός του κεφαλαίου παραμένει προσηλωμένος στις παραδοσιακές μορφές εκμετάλλευσης  ενέργειας.

Ένα βασικό συμπέρασμα που έχουμε βγάλει είναι ότι από την πρώτη στιγμή πρέπει να έρθουμε σε αντιπαράθεση με λογικές ανάθεσης ή λογικές που βλέπουν τον αγώνα ως ένα ατέρμονο παιχνίδι νομικών κινήσεων στα δικαστήρια ή ακόμα και με θεσμικούς, που εκ των προτέρων εξαρτούν τον αγώνα από τα αποτελέσματα των επόμενων εκλογών.

Βασικό συστατικό  η λογική της δυναμικής  κοινωνικής κινητοποίησης και της διεκδίκησης να έρθουμε σε αντιπαράθεση με λογικές ανάθεσης και αναμονής των αποφάσεων των δικαστηρίων .Το ζήτημα της «πράσινης» ανάπτυξης και του ενεργειακού παροξυσμού δεν είναι απλά θέμα διαχείρισης σωστής ή λαθεμένης  αλλά αποτελεί βασικό συστατικό και δομικό στοιχείο του συστήματος  που οδηγεί τη φύση και τις κοινωνίες στην καταστροφή.

Ο αγώνας για την υπεράσπιση της φύσης και των κοινωνιών από τα αδηφάγα σχέδια κράτους και επενδυτών δεν είναι νόμιμος ούτε παράνομος, αλλά δίκαιος και αναγκαίος. Γίνεται πλέον επιτακτική η ανάγκη  για ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης με σεβασμό στον  άνθρωπο , την φύση και την προστασία του περιβάλλοντος. Ας παραδειγματιστούμε από τον πλανήτη μας αν θέλουμε να αποτελούμε μέρος του για έναν μελλοντικό κόσμο αλώβητο και αμόλυντο για ένα κόσμο που θα ανήκει στα παιδιά μας !

 

 

Γεωργική γη στη σκιά των ηλιακών πάνελ

 Αναδημοσίευση από το πρωτότυπο :

https://wearesolomon.com/el/mag/format-el/erevnes/georgiki-gi-sti-skia-ton-fotovoltaikon/?fbclid=IwAR0x5Dpyqe5MxdfMS9MU_C6rPpVz1vaEUba27bf6j7Fw2tp-f_efDEUYulA

Στην Θεσσαλία, φωτοβολταϊκά πάρκα «φυτρώνουν» καλύπτοντας μεγάλες εκτάσεις γεωργικής γης. Με μανδύα την ανάγκη επίλυσης του ενεργειακού προβλήματος και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, η Πολιτεία ανάβει πράσινο φως σε μεγάλα επενδυτικά συμφέροντα που απειλούν τον πάλαι ποτέ σιτοβολώνα της χώρας, υπονομεύοντας περεταίρω την επισιτιστική ασφάλεια.

Μέσα Μαρτίου. H μέρα είναι συννεφιασμένη, με λίγη πρωινή βροχή, όχι ικανή να ευεργετήσει τις καλλιέργειες του καταπράσινου αυτή την εποχή θεσσαλικού κάμπου, αρκετή ωστόσο ώστε να μην επιτρέψει τις συνήθεις φροντίδες, έως ότου έρθει η ώρα του θερισμού και της συγκομιδής. Τις ηλιόλουστες ημέρες, τον κάμπο περιβάλλει ένα ολόθερμο εκτυφλωτικό φως, που εκτός από ζωογόνο, τα τελευταία χρόνια έχει καταστεί ιδιαιτέρως ελκυστικό για τις εταιρείες που επενδύουν στον τομέα της ηλιακής ενέργειας.Ως αποτέλεσμα, αρκετά χωράφια στον Άγιο Κωνσταντίνο Φαρσάλων, ένα μικρό αγροτικό χωριό με λιγότερους από 100 κατοίκους, έχουν μείνει ακαλλιέργητα καθώς έχουν δεσμευτεί για την εγκατάσταση πάρκων φωτοβολταϊκών.

«Εδώ έχουν αρχίσει να στήνονται τα πρώτα πάνελ. Σύντομα θα ξεκινήσουν και στο διπλανό χωράφι», λέει ο κ. Κώστας Μπρέλλας, πρόεδρος του νέου αγροτικού συνεταιρισμού, που έφτιαξαν το 2017 όσοι απ’ το χωριό απέμειναν να ασχολούνται με τη γη.

«Σχεδόν 800 στρέμματα έμειναν ακαλλιέργητα τα τελευταία δύο χρόνια για να μπουν φωτοβολταϊκά. Χάσαμε εκτάσεις που θα μπορούσαμε να καλλιεργήσουμε. Έχουμε πρόβλημα να φτάσουμε τους στόχους παραγωγής, με κίνδυνο να μην είναι βιώσιμος ο συνεταιρισμός».

Η δέσμευση εκτάσεων στον θεσσαλικό κάμπο για την ανάπτυξη φωτοβολταϊκών, ιδίως στα Φάρσαλα, την Αγιά και τον Αλμυρό, αντανακλά την προτεραιότητα που δίνεται τα τελευταία χρόνια στην ηλεκτροπαραγωγή μέσω ηλιακής ενέργειας.

Και ενώ έως σήμερα την πρωτοκαθεδρία στον τομέα της λεγόμενης πράσινης ενέργειας είχαν οι εταιρείες αιολικής ενέργειας, δεσμεύοντας ακόμη και απάτητες βουνοκορφές για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών, τη σκυτάλη παίρνουν οι εταιρείες ηλιακής ενέργειας, ελληνικές και ξένες, σ’ ένα νέο ελντοράντο για μια θέση στον περίφημο ελληνικό ήλιο.

Το 2022 καταγράφηκε ρεκόρ εγκατάστασης φωτοβολταϊκών στην ελληνική επικράτεια, με την υψηλότερη ιστορικά διείσδυση νέων μονάδων: η εγκατεστημένη ισχύς των φωτοβολταϊκών, από 3.609 MW στο τέλος του 2021, έφθασε στα 4.843 MW τον Δεκέμβριο του 2022, ξεπερνώντας για πρώτη φορά την εγκατεστημένη ισχύ των αιολικών που στο τέλος του 2022 ήταν 4.462MW.

Με το νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, με ορίζοντα το 2050, που παρουσιάστηκε τον Ιανουάριο του 2023 από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα, τα φωτοβολταϊκά – μαζί με την αποθήκευση και δευτερευόντως τα θαλάσσια αιολικά – αναδεικνύονται στους νέους πυλώνες της στρατηγικής της χώρας για τη λεγόμενη πράσινη ενέργεια.

Συγκεκριμένα, η εγκατεστημένη ισχύς των φωτοβολταϊκών, από 5GW που είναι σήμερα προβλέπεται να φτάσει στα 14,1GW το 2030 και στα 34,5GW το 2050, καλύπτοντας το μεγαλύτερο μέρος της ισχύος που χρειάζεται να προστεθεί ώστε να επιτευχθεί ο νέος στόχος συμμετοχής των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή με ποσοστό 80% έως το 2030. 

Ο φιλόδοξος αυτός στόχος στέλνει ισχυρό σήμα στη βιομηχανία της ηλιακής ενέργειας, η οποία ήδη σχεδιάζει αθροιστικά επενδύσεις δισεκατομμυρίων ευρώ. Ωστόσο, όπως και με την ανάπτυξη των αιολικών, προκύπτει το ερώτημα: φωτοβολταϊκά από ποιους, για ποιους, πού και πώς;

Στα πλαίσια πολύμηνης έρευνας, το Solomon επισκέφθηκε περιοχές στην Θεσσαλία, όπου μεγάλα φωτοβολταϊκά πάρκα έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους• συνάντησε αγρότες, ειδικούς και εκπροσώπους αγροτικών συνεταιρισμών• και εξέτασε την κείμενη νομοθεσία, επιχειρώντας να ρίξει φως στο πώς η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών θέτει στο στόχαστρο τη γεωργική γη, ακόμη και τη γη υψηλής παραγωγικότητας, με συνέπειες που μπορεί να αποδειχθούν οδυνηρές για την αγροτική ανάπτυξη και την επισιτιστική ασφάλεια της χώρας.

Αναδημοσίευση από το πρωτότυπο

https://wearesolomon.com/el/mag/format-el/erevnes/georgiki-gi-sti-skia-ton-fotovoltaikon/?fbclid=IwAR0x5Dpyqe5MxdfMS9MU_C6rPpVz1vaEUba27bf6j7Fw2tp-f_efDEUYulA

 

Ο Άγνωστος Ψηφιακός Πόλεμος χειραγώγησης και προπαγάνδας

 Έκτωρ-Ξαβιέ Δελαστίκ  

Εκδοχή του άρθρου δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΠΡΙΝ στις 02-06-2023

https://prin.gr/2023/06/o-deksios-igetis-kai-oi-diadiktiakoi-filoi-tou/

Μελετώντας τις αναφορές στο παγκόσμιο Twitter για την κρίση στον Έβρο το 2020, ένα από τα λιγότερο σημαντικά αλλά περισσότερο διασκεδαστικά στοιχεία που προέκυψαν ήταν το εξής: οι επίσημοι λογαριασμοί των ελληνικών κυβερνητικών στελεχών είχαν επιρροή τριτο-τέταρτης κατηγορίας σε σχέση με βραχύβιους λογαριασμούς  (burner accounts) της ελληνικής ακροδεξιάς στη συζήτηση, παρά το ότι κινούνταν στους ίδιους κύκλους. Ξετυλίγοντας το κουβάρι της χρησιμότητας και της χρήσης των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (Μ.Κ.Δ.) στις επιχειρήσεις προπαγάνδας, θα συνειδητοποιήσουμε τη βαθιά λογική αυτής της σουρεαλιστικής εκ πρώτης όψεως εικόνας. Ακόμα περισσότερο, θα καταλάβουμε βασικά σημεία της αστικής αντίληψης για την προπαγάνδα τα οποία θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε κάποιες από τις προπαγανδιστικές τακτικές στις οποίες έχει ρίξει άφθονο κρατικό και μυστικό χρήμα τα τελευταία χρόνια το κυβερνητικό επιτελείο [1]

Το ζήτημα των Μ.Κ.Δ. ταλαιπωρεί την αριστερά περίπου από την αρχή της δημοφιλίας τους. Στα πλαίσια του παρόντος άρθρου θα εξετάσουμε τη γεωμετρία τους, την εμπειρία χρήσης που αυτή παράγει και θα καταλήξουμε σε μια σειρά τακτικούς και στρατηγικούς κανόνες για την οργανωτική αξιοποίησή τους.

Ξετυλίγουμε το κουβάρι που περιγράψαμε εκκινώντας από το χαρακτηριστικό «παράδοξο της φιλίας» όπως αναφέρεται στη βιβλιογραφία [2]: ό,τι και να πιστεύουμε για την προσωπική μας δημοφιλία, σε ένα Μ.Κ.Δ. συστηματικά οι φίλοι μας έχουν περισσότερους φίλους απ’ ότι εμείς. Πώς γίνεται όμως σχεδόν όλοι να είμαστε «αντιδημοφιλείς»; Υπάρχει ένας περιγραφικός και ένας αυστηρός τρόπος να λυθεί το παράδοξο. Περιγραφικά, αν δυο τυχαίοι χρήστες έχουν 10 και 10.000 «φίλους» σε ένα Μ.Κ.Δ., είναι χίλιες φορές πιθανότερο να βρεθούμε μεταξύ των φίλων του δεύτερου, παρά του πρώτου. Με άλλα λόγια, δεν είμαστε εμείς που έχουμε «μικρό κύκλο», αλλά αντιθέτως στον κύκλο μας θα εμφανίζονται δυσανάλογα συχνά τα άτομα με «πολύ μεγάλο» κύκλο.

Από την άλλη μεριά, η αυστηρή λύση αφορά την ίδια τη δομή των Μ.Κ.Δ.: ο αριθμός των συνδέσεων («φίλων») σε αυτά ακολουθεί γενικά κατανομές της κατηγορίας «power law» [3] [4]. Αυτή η οικογένεια μαθηματικών κατανομών διέπει μια ευρεία γκάμα φαινομένων, από την κατανομή πληθυσμού σε πόλεις και την κατανομή εισοδήματος, μέχρι την κατανομή των δασικών εκτάσεων στον πλανήτη. Ένα βασικό τους χαρακτηριστικό είναι πως στα φαινόμενα που διέπονται από αυτές, μια ισχνή μειοψηφία καθορίζει τη συμπεριφορά του φαινομένου. Έτσι, οι λίγες μεγαλύτερες πόλεις σε μια χώρα έχουν την πλειοψηφία του πληθυσμού, ελάχιστα άτομα σε μια κοινωνία έχουν την πλειοψηφία του εισοδήματος, τα λίγα μεγαλύτερα δάση έχουν την πλειοψηφία των δασικών εκτάσεων και (επιστρέφοντας στο θέμα μας) τα λίγα πιο ενεργά άτομα στα Μ.Κ.Δ. έχουν ασύγκριτα μεγαλύτερη προβολή από τη μεγάλη πλειοψηφία. Και η συντριπτική πλειοψηφία ημών βρίσκεται στην «ουρά» αυτών χωρίς πρακτικά καμμία προσωπική επιρροή.

Ο λόγος που συμπεριλαμβάνουμε τη στρυφνή μαθηματική αιτιολόγηση είναι πως από αυτήν πηγάζει μεγάλο μέρος των επόμενων συμπερασμάτων. Αυτή η «ισχύς του ισχυρού» επιβάλλει το να μην κοιτάμε τους μέσους όρους, αλλά το «τί ισχύει για την εμπειρία του 50% των χρηστών» (διάμεσος). Με παράδειγμα στοιχεία του 2014 για το Twitter [5], ο μέσος όρος ακολούθων στο Twitter είναι 707 λογαριασμοί, αλλά ταυτόχρονα το 50% των χρηστών έχει έως 6 ακόλουθους. Αυτόν τον παραπλανητικό μέσο όρο τον εκτοξεύει το δημοφιλέστερο 0.5% των λογαριασμών. Στην ίδια κατεύθυνση, το 75% του περιεχομένου για το οποίο συζητάμε παράγεται μόλις από το 5% των λογαριασμών, το οποίο με τη σειρά του έχει διαστρωμάτωση: κυριαρχείται από ένα 0,68% (!) το οποίο έχει πάνω από 1.000 ακόλουθους και παράγει τη μερίδα του λέοντος του περιεχομένου.

Ειρήσθω εν παρόδω, η χρήση μέσων όρων αντί για διάμεση τιμή συνηθίζεται ως προπαγανδιστικό εργαλείο οποτεδήποτε χρειάζεται να αποκρυφτεί η μεγάλη συμμετοχή ή ισχύς της κορυφής της κοινωνικής πυραμίδας (π.χ. το πλουσιότερο 1% συνεισφέρει διπλάσια ρύπανση CO2 από το φτωχότερο 50% παγκοσμίως). Ή, στην περίπτωσή μας, στο να αποκρυφτεί το  ότι ελέγχοντας μερικές δεκάδες κομβικούς λογαριασμούς, μπορεί κανείς να ελέγχει την ατζέντα της ηλεκτρονικής συζήτησης.

Οι ισχυροί ακολουθούν τους ισχυρότερους: η λυδία λίθος κάθε Μ.Κ.Δ.

Η διαφορά δυναμικής από την οποία ξεκινήσαμε δεν αφήνεται στην τύχη της: ενισχύεται στοχευμένα από τις επιλογές χαρακτηριστικών των Μ.Κ.Δ., οι οποίες σχεδιάζονται για να αυξήσουν την «κίνηση» εντός τους προς όφελος της ιδιοκτήτριας εταιρίας. Πολύ απλοϊκά, οι λογαριασμοί με εκατοντάδες ακόλουθους τείνουν δυσανάλογα συχνά να ακολουθούν λογαριασμούς με χιλιάδες ακόλουθους και αυτοί με τη σειρά τους ακολουθούν δυσανάλογα συχνά λογαριασμούς με εκατοντάδες χιλιάδες [6]. Τα κίνητρα που δίνει η κάθε εταιρία διαφέρουν, αλλά καταλήγουν στο ίδιο αποτέλεσμα: έναν ιμάντα συνεχούς αναπαραγωγής περιεχομένου από τα πάνω προς τους κόμβους και από τους κόμβους προς τους καταναλωτές. Για τις εταιρίες αυτές, η συνεχής λειτουργία του ιμάντα αυτού παράγει το βασικό τους προϊόν: προσωπικά δεδομένα χρηστών προς εμπορία [7].

Εάν όμως αυτή η δομή κάνει το προπαγανδιστικό μέρος του εαυτού σας να σηκώνει το φρύδι, έχετε δίκιο. Αυτή η ιεραρχική δομή σφράγισε την πανδημία του SARS-CoV-2, όπου το 73% της αντιεμβολιαστικής προπαγάνδας στα πλαίσια του Facebook είχε ως τελική πηγή 12 (!) αντιεμβολιαστικούς λογαριασμούς πρώτης γραμμής [8] [9]. Σε οριακα πιο αθώα εκδοχή, οι διαφημιστικές καμπάνιες εταιριών multi-level marketing όπως η Herbalife αξιοποιούν τα Μ.Κ.Δ. από τη σκοπιά του ότι η διαφήμιση κινείται και οριζόντια, προερχόμενη φαινομενικά από πρόσωπα που γνωρίζει και εμπιστεύεται κανείς. Η τεχνογνωσία αυτή βρίσκει κρατική εφαρμογή με ανάγλυφο τρόπο στην ευρεία χορήγηση δωρεάν ταξιδιών σε influencers προς (μεταξύ άλλων) Η.Π.Α., Σαουδική Αραβία και Πακιστάν [10]. Η διαφήμιση που δημιουργείται και αναπαράγεται με αυτόν τον τρόπο αποτελεί ένα χρήσιμο και στοχευμένο σουλούπωμα της διεθνούς εικόνας κρατών με συνεχείς παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Το μήνυμα δε σε περιμένει, ΣΕ ΨΑΧΝΕΙ

Η εμπορική και διαφημιστική πλευρά των Μ.Κ.Δ. σημαίνει πως υπάρχουν ευτυχώς μερικές αποσπασματικές δημόσια προσβάσιμες επιστημονικές μελέτες για τη σχέση τους με το δημόσιο διάλογο και τη μεταστροφή απόψεων. Δεδομένων των παραπάνω, τα (μάλλον πρωτόγονα) μοντέλα που έχουμε αναπτύξει προσπαθώντας να προσομοιώσουμε τη δυναμική της μεταστροφής απόψεων στο διαδικτυακό χώρο υποδεικνύουν μια βασική δυναμική: η τελική πλειοψηφία μιας διαδικτυακής αντιπαράθεσης καθορίζεται εντονότατα από την αρχική κατανομή δυνάμεων και  η ταχύτητα έκβασης καθορίζεται από το πόσο μεγάλο μέρος των συμμετεχόντων εκφράζει τη θέση του [11]. Ο σχετικά μικρός αριθμός ατόμων που μεταστρέφεται, φαίνεται να το κάνει βλέποντας ένα σημαντικό βαθμό των «κοντινών ενεργών συμμετεχόντων» να εκφράζει μια άποψη διαφορετική από την αρχική δική του. Βάσει αυτών, θα περιμέναμε μια τεχνική προπαγάνδας να είναι η δημιουργία κλειστών και έντονα διασυνδεδεμένων κοινοτήτων στο χώρο της δεξιάς. Αυτή ακριβώς η κίνηση παρατηρείται εδώ και χρόνια στο χώρο της αμερικανικής (και διστακτικά και της ευρωπαϊκής) ακροδεξιάς, με πολύ οργανωμένο τρόπο [12]. Επίσης θα περιμέναμε από πρώτες αρχές να υπάρχουν οργανωμένα δίκτυα κατεύθυνσης «πρόθυμων» χρηστών ώστε σε κάθε θέμα αιχμής να δημιουργείται η «κρίσιμη πλειοψηφία» που θα καθορίσει την έκβαση της συζήτησης από τις πρώτες ώρες. Ακριβώς αυτήν την τακτική ακολουθεί το ισραηλινό κράτος μέσω της εφαρμογής «ACT.IL» [13].

Από εδώ και πέρα, η συζήτηση πρέπει οργανικά να προχωρήσει στις πολύ ειδικές δικλείδες ασφαλείας, διαφημιστικής προπαγάνδας και εθιστικότητας που χρησιμοποιεί η εταιρία κάθε συγκεκριμένου Μ.Κ.Δ., οι οποίες εν γένει κρατούνται ως επτασφράγιστο εταιρικό μυστικό. Τα λιγοστά στοιχεία που έχουμε από εξωτερικούς ερευνητές υποδεικνύουν πως στα αρχικά στάδια του Facebook, η μεγαλύτερη αύξηση ορατότητας γινόταν περίπου στους 200 «φίλους» (με άλλα λόγια, μια σωστή προπαγανδιστική τακτική θα προτιμούσε 100 λογαριασμούς των 200 «φίλων», παρά δύο των 10.000) [14].

Όπως θα περιμέναμε, πολύ πιο λεπτομερειακή γνώση επί του θέματος βρίσκουμε στους κόλπους της αμερικανικής φασιστικής ακροδεξιάς, όπου διακινούνται εδώ και χρόνια σε ιστοσελίδες της λεπτομερέστατοι οδηγοί κατασκευής αληθοφανών προφίλ και βελτιστοποίησης της διαδικασίας προπαγάνδισης [10]. Παράλληλα σε αυτό, αξίζει αναφορά στο γεγονός ότι το μεγάλης επισκεψιμότητας forum «Reddit» είχε κατά λάθος «καρφώσει» το 2013 ότι είχε εξαιρετικά υψηλή επισκεψιμότητα από την αμερικανική βάση Eglin Air force Base της Φλόριντα [16], η οποία έχει συγκεκριμένο τμήμα μελετών για προπαγάνδα σε κοινωνικά δίκτυα [17] [18]. Η πιο εμφανής πρακτική εφαρμογή αυτής της τεχνογνωσίας αφορά δίκτυα προπαγανδιστικών λογαριασμών ως μέρος των προσπαθειών πραξικοπήματος σε Βενεζουέλα (δεδομένα 2017) [19] και Βολιβία (δεδομένα 2019) [20]. Στις δύο αυτές περιπτώσεις μπορούσαν εύκολα να αναγνωριστούν συστάδες λογαριασμών οι οποίοι αξιοποιούνταν για προώθηση προπαγανδιστικού περιεχομένου, με σκοπό να εμφανίσουν και προς το εξωτερικό και προς το εσωτερικό την εικόνα μιας τεχνητής συναίνεσης στις προσπάθειες αλλαγής καθεστώτος. Στην περίπτωση της Βενεζουέλας μάλιστα αναγνωρίζεται μια σειρά εφαρμογών αυτοματοποίησης αναρτήσεων με ιδιαίτερη χρησιμότητα στη διαφήμιση και την πολιτική προπαγάνδα αυτού του τύπου (IFTTT, Buffer, TweetDeck, GroupTweet κ.α.) [19].

Πόλεμος της πληροφορίας: πεδίο μάχης των Μ.Κ.Δ.

Τα παραπάνω στοιχεία θέτουν βάση για μια συγκροτημένη πολιτική αξιοποίησης των Μ.Κ.Δ. και αναγνώρισης των προσπαθειών συντονισμένης προπαγάνδας μέσω αυτών:

i) Η δημιουργία λογαριασμών για λόγους προπαγάνδας μπορεί να γίνει σχετικά απλά και σε μεγάλες ποσότητες, η λειτουργία τους όμως κατ’ ανάγκη θα παρουσιάζει εξαιρετικά ομογενοποιημένο προφίλ καθώς θα βασίζεται σε πολύ συγκεκριμένο σετ οδηγιών.

ii) Οι οργανωμένες κοινότητες και οι υπο-κοινότητες με ιδιάζουσα συμπεριφορά μπορούν να αναγνωριστούν εύκολα και κατά βάση αυτοματοποιημένα εάν υπάρχουν τα αρχικά δεδομένα.

iii) Η καθετοποιημένη δομή των Μ.Κ.Δ. επιτρέπει την αναγνώριση και στοχοποίηση των πηγών μιας προπαγανδιστικής γραμμής, καθώς το χονδρικό υπολογισμό της απήχησή της.

iv) Η ταυτοποίηση καθ’ εαυτό δικτύων προπαγάνδας μπορεί να γίνει μέσω της διερεύνησης του αν χρησιμοποιούν εφαρμογές αυτόματης διαφήμισης («bots» ή «cyborgs»).

v) Η επιτυχία της προπαγάνδας μέσω Μ.Κ.Δ. βασίζεται σε μεγάλο απόθεμα αληθοφανών burner accounts που θα παρεμβαίνουν στη συζήτηση ενεργά, έχοντας συλλογική, αλλά όχι ατομική, αναγνωσιμότητα.

vi) Η επιτυχία της προπαγάνδας μέσω Μ.Κ.Δ. βασίζεται στην έγκαιρη δημιουργία μιας τεχνητής πλειοψηφίας σε κάθε σχετική συζήτηση χωρίς οργανωμένη αντιπροπαγάνδα.

vii) Κάθε αστική προσπάθεια που πληροί τα παραπάνω κριτήρια απαιτεί σημαντικό επίπεδο οργάνωσης, κεφαλαίων και διαθέσιμων εργατοωρών για να στηθεί, όσο και αν μπορεί να αυτοματοποιηθεί η μετέπειτα λειτουργία της.

viii) Συνακολούθως, η ανάδειξη τέτοιων δικτύων και η διαγραφή τους προκαλεί όχι μόνο πολιτική ζημιά, αλλά και σημαντική αύξηση του λειτουργικού κόστους της προπαγάνδας.

Τέλος, θα κλείσουμε με το ότι η χαρτογράφηση, αποκάλυψη, στοχοποίηση και αποτελεσματική αντιμετώπιση τέτοιων δικτύων κλείνει μια επένδυση εκατοντάδων ή χιλιάδων εργατοωρών και κόστους δεκάδων έως εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ αναλόγως του μεγέθους του δικτύου, αποτελώντας ταυτόχρονα και μια ηθική νίκη.

 Βιβλιογραφία

[1] Μαλτεπιώτη, Κ. (2021, September 20). Η πολυεθνική του λόμπινγκ στην υπηρεσία της κυβέρνησης Μητσοτάκη – R•U. R. https://www.reportersunited.gr/6340/i-polyethniki-toy-lompingk-stin-ypiresia-tis-kyvernisis-mitsotaki/

[2] Lerman, K., Yan, X., & Wu, X.-Z. (2016). The “majority illusion” in Social Networks. PLOS ONE, 11(2). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0147617

[3] Wilson, C., Boe, B., Sala, A., Puttaswamy, K. P. N., & Zhao, B. Y. (2009). User interactions in social networks and their implications. Proceedings of the 4th ACM European Conference on Computer Systems. https://doi.org/10.1145/1519065.1519089

[4] Khadangi, E., Bagheri, A., & Zarean, A. (2017). Empirical analysis of structural properties, macroscopic and microscopic evolution of various Facebook Activity Networks. Quality & Quantity, 52(1), 249–275. https://doi.org/10.1007/s11135-016-0465-4

[5] Sysomos (2014, May). Inside Twitter: An In-Depth Look Inside the Twitter World. Retrieved May 3, 2023, from https://www.key4biz.it/files/000270/00027033.pdf

[6] Momeni, N., & Rabbat, M. (2016). Qualities and inequalities in online social networks through the lens of the generalized friendship paradox. PLOS ONE, 11(2). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0143633

[7] Oliver, J. (2022, April 10). Data brokers: Last Week Tonight with John Oliver (HBO). YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=wqn3gR1WTcA

[8] Χατζηστεφάνου, Ά. (2021, May 17). Η δωδεκάδα της διεθνούς αντιεμβολιαστικής προπαγάνδας – info-war. INFO-WAR. Retrieved May 3, 2023, from https://info-war.gr/i-dodekada-tis-diethnoys-antiemvolias/

[9] CCDH. (2023, February 1). The Disinformation Dozen – Center for Countering Digital Hate: CCDH. Center for Countering Digital Hate | CCDH. Retrieved May 3, 2023, from https://counterhate.com/research/the-disinformation-dozen/

[10] Χατζηστεφάνου, Ά. (2021a, April 10). Οι influencers των πρεσβειών. Η Εφημερίδα των Συντακτών. https://www.efsyn.gr/themata/infowar/289387_oi-influencers-ton-presbeion

[11] Xiong, F., & Liu, Y. (2014). Opinion formation on social media: An empirical approach. Chaos: An Interdisciplinary Journal of Nonlinear Science, 24(1), 013130. https://doi.org/10.1063/1.4866011

[12] Gallagher, E. (2020, March 23). Trump trains. Medium. Retrieved May 3, 2023, from https://erin-gallagher.medium.com/trump-trains-84bea1c3170d

[13] Χατζηστεφάνου, Ά. (2018, August 11). Εγινα τρολ του ισραήλ για μία εβδομάδα. Η Εφημερίδα των Συντακτών. Retrieved May 3, 2023, from https://www.efsyn.gr/themata/infowar/160666_egina-trol-toy-israil-gia-mia-ebdomada

[14] Bernstein, M. S., Bakshy, E., Burke, M., & Karrer, B. (2013). Quantifying the invisible audience in social networks. Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems. https://doi.org/10.1145/2470654.2470658

[15] Gallagher, E. (2018, October 1). Connecting social media and pushing content. Medium. Retrieved May 3, 2023, from https://erin-gallagher.medium.com/connecting-social-media-and-pushing-content-16bc416ec021

[16] erik [hueypriest]. Get ready for global reddit Meetup Day, plus some stats about top Reddit cities and languages. https://web.archive.org/web/20160604042751/http://www.redditblog.com/2013/05/get-ready-for-global-reddit-meetup-day.html

[17] Kan, Z., Klotz, J., Pasiliao, E. L., & Dixon, W. E. (2013). Containment control for a directed social network with state-dependent connectivity. 2013 American Control Conference. https://doi.org/10.1109/acc.2013.6580121

[18] Schloss Dagstuhl – Leibniz Center for Informatics. (2023, May 28). Eduardo L. Pasiliao. dblp. https://dblp.uni-trier.de/pid/27/11052.html

[19] Gallagher, E. (2019, February 10). Social Media Automation & Information Warfare by the Venezuelan opposition. Medium. Retrieved May 3, 2023, from https://erin-gallagher.medium.com/social-media-automation-information-warfare-by-the-venezuelan-opposition-9cdb407492f8

[20] Gallagher, E. (2019, December 31). Information operations in Bolivia. Medium. Retrieved May 3, 2023, from https://erin-gallagher.medium.com/information-operations-in-bolivia-bc277ef56e73

 

Α' μέρους του αφιερώματος : Ο Γκράμσι ως θεωρητικός της ηγεμονίας

Aναδημοσίευση του  5ου τεύχος των Τετραδίων Μαρξισμού! Περισσότερα δείτε εδώ : https://tetradia-marxismou.gr/%CE%B5%CE%B9%CF%83%CE%B1%CE%B3%CF%89%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%B5%CF%81%CF%8E%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%82-%CE%B1-%CE%BF-%CE%B3%CE%BA%CF%81%CE%AC%CE%BC%CF%83%CE%B9-%CF%89%CF%82/

Η σχέση επανάστασης και μεταρρύθμισης στην εποχή μας

Με αφορμή τη συμπλήρωση 80 χρόνων από το θάνατο του Αντόνιο Γκράμσι, ενός από τους κορυφαίους μαρξιστές διανοητές και επαναστάτες του 20ού αιώνα, τα Τετράδια Μαρξισμού στρέφουν την ερευνητική αναζήτησή τους στον θεωρητικό και, σε τελική ανάλυση, πολιτικό ορίζοντα που εκείνος φώτισε και διεύρυνε, αφιερώνοντας όχι μόνο το έργο του, αλλά και την ίδια τη ζωή του στην υπόθεση της κομμουνιστικής απελευθέρωσης.

γράφει ο Αλέξανδρος Χρύσης Καθηγητής φιλοσοφίας Πάντειο Πανεπιστήμιο

Δεν είχε, πράγματι, άδικο ο Άγγελος Ελεφάντης -και δεν είναι ασφαλώς ο μόνος- όταν, στην επέτειο των 70 χρόνων από το θάνατο του Ιταλού κομμουνιστή ηγέτη, εκτιμούσε, αναφερόμενος στην «επέτειο μιας απουσίας», ότι «το έργο του Γκράμσι, ώς τις αρχές της δεκαετίας του 1970, έμεινε άγνωστο στον τόπο μας. Το ελληνικό αριστερό κίνημα, σε όλες του τις πολιτικοϊδεολογικές αποχρώσεις, στάθηκε χώρος άξενος γι’ αυτή τη σκέψη που προσπάθησε να θεωρητικοποιήσει την πολυπλοκότητα της επαναστατικής διαδικασίας στις σύγχρονες αναπτυγμένες κοινωνίες». Άλλωστε, και το εκδοτικό οδοιπορικό του γκραμσιανού έργου στη χώρα μας ενισχύει μια τέτοια εκτίμηση. Όπως βεβαιώνει και ο Λουκάς Αξελός – που με τις εκδόσεις «Στοχαστής» συνέβαλε αποφασιστικά σε μια πρώτη γνωριμία μας, στην ελληνική γλώσσα, με σημαντικές σελίδες των Τετραδίων της Φυλακής– «παρ’ όλη τη φήμη που τον συνόδευε στην πατρίδα του, αλλά και σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, ελάχιστα πράγματα ήταν γνωστά από το έργο, αλλά και τη ζωή και τη δράση του ίδιου του Γκράμσι στην προδικτατορική Ελλάδα».

Φαινομενικά τουλάχιστον παράδοξο, αλλά αληθινό: είναι στην περίοδο της δικτατορίας, που αρχίζει να αναπτύσσεται μεταφραστική δραστηριότητα με αντικείμενο τα έργα του Γκράμσι. Ο Θάνος Παπαδόπουλος, εξόριστος αρχικά, μεταφράζει τους Διανοουμένους, που θα εκδοθούν τον Ιούλιο του 1972 από τον «Στοχαστή». Ο Κώστας Φιλίνης, φυλακισμένος, μεταφράζει τις Σημειώσεις στον Μακιαβέλι, που θα κυκλοφορήσουν από τις εκδόσεις «Ηριδανός», λίγο μετά την πτώση της χούντας, ενώ ο Θανάσης Αθανασίου, επίσης φυλακισμένος, μεταφράζει το Παρελθόν και παρόν, που θα εκδοθεί και αυτό από τον «Στοχαστή». Παράλειψη θα ήταν, εξάλλου, να μην αναφερθεί ότι, επίσης στην περίοδο της δικτατορίας, κυκλοφορεί, σε μετάφραση της Φούλας Χατζιδάκη και του Δημήτρη Ραυτόπουλου, ένα μέρος από τα γκραμσιανά Γράμματα από τη φυλακή από τις εκδόσεις «Ηριδανός», ενώ ο Τίτος Μυλωνόπουλος μεταφράζει τον Ιστορικό υλισμό, που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις «οδυσσέας».3 Εύλογα, λοιπόν, σχολιάζει ο Αξελός: «Πραγματικά, από μια τραγική ειρωνεία της τύχης η πλειοψηφία των Ελλήνων μεταφραστών μετέφρασε τα Τετράδια της Φυλακής στις φυλακές και στις εξορίες»!4

Δεν είναι, ωστόσο, αυτή, η μόνη τραγική ειρωνεία, που συνδέει το έργο του Γκράμσι με την ελληνική πολιτική ζωή και τη δράση της ελληνικής Αριστεράς, στις επιμέρους εκδοχές της. Θα περίμενε κανείς, και με δεδομένη τη μεταφραστική κινητικότητα, που απέδιδε ήδη καρπούς μεσούσης της δικτατορίας, ότι στα χρόνια της μεταπολιτευτικής Άνοιξης (; ) η γκραμσιανή σκέψη θα γονιμοποιούσε ιδεολογικά το κομμουνιστικό κίνημα. Και όμως, μια τέτοια γονιμοποίηση δεν συνέβη. Η ελληνική Αριστερά δεν συναντήθηκε ουσιαστικά με τη σκέψη του Γκράμσι.

Αναμφίβολα, ο χώρος που ηγεμονευόταν από το ΚΚΕ αρνήθηκε οποιαδήποτε επικοινωνία και όσμωση με το γκραμσιανό έργο· αλλά και εκείνος της λεγόμενης «ανανεωτικής Αριστεράς», κάτω από την επιρροή μιας δεξιάς ευρωκομμουνιστικής ανάγνωσης της γκραμσιανής θεωρίας της ηγεμονίας, με δεδομένη, από αντίθετη βεβαίως πολιτική κατεύθυνση, και την όχι ασήμαντη ιδεολογική επίδραση της, εν πολλοίς, αντι-γκραμσιανής αλτουσεριανής φιλοσοφίας -ιδιαίτερα στο κίνημα της σπουδάζουσας νεολαίας- αλλοιώνει, όταν δεν αγνοεί, τον επαναστατικό πυρήνα της σκέψης του Γκράμσι. Τούτων δοθέντων, δεν απέχει της πραγματικότητας η θέση ότι ο επαναστάτης Γκράμσι, ο μαρξιστής θεωρητικός της ηγεμονίας, ο κομμουνιστής Γκράμσι, που σχεδιάζει μια μαρξιστική θεωρία της σοσιαλιστικής μετάβασης στο έδαφος της Δύσης, ο Γκράμσι ως στρατηγικός νους της διαλεκτικής συνάφειας πολέμου θέσεων και πολέμου ελιγμών, ο διεθνιστής και Ιταλός, ταυτόχρονα, Γκράμσι, που συγκρούεται με το αστικό κράτος και μάχεται για τη συντριβή του και την οργάνωση μιας σοσιαλιστικής δημοκρατίας, δεν βρίσκει «ευήκοα ώτα» όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς, αν εξαιρέσουμε μεμονωμένες, φωτεινές οπωσδήποτε περιπτώσεις συστηματικών μελετητών του έργου του. Αρκεί μια επισκόπηση στην πολιτική αξιοποίηση που επιφύλαξε στο έργο του το ίδιο του το κόμμα, το PCI, για να τεκμηριωθεί και ιστορικά του λόγου το αληθές.

Σε πείσμα αυτής της αγνόησης ή, έστω της υποτίμησης, του θεωρητικού και, σε τελική ανάλυση, πολιτικού θησαυρού των Τετραδίων της Φυλακής και του ευρύτερου γκραμσιανού έργου, ιδιαίτερα σε μια εποχή που ο διεθνής και ο εγχώριος καπιταλισμός ανεβάζουν ρυθμούς και στο επίπεδο της καταστολής της όποιας κινηματικής δράσης, αλλά και σε αυτό της ηγεμονικής/ιδεολογικής διάβρωσης και καθυπόταξης της συνείδησης των υποτελών τάξεων, στο οποίο τόση σημασία -υπερβάλλουσα για κάποιους- απέδωσε ο Γκράμσι, η Συντακτική Επιτροπή των Τετραδίων Μαρξισμού αποφάσισε και προχώρησε στην υλοποίηση αυτού του αφιερώματος στο γκραμσιανό έργο, με κέντρο αναφοράς τη θεωρία της ηγεμονίας του Ιταλού κομμουνιστή στοχαστή και επαναστάτη.