ΓΥΝΑΙΚΟΚΤΟΝΙΑ ΛΕΓΕΤΑΙ ΟΧΙ ΑΓΑΠΗ ΖΗΛΕΙΑ ή ΠΑΘΟΣ

 

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, γυναικοκτονιών, σεξουαλικών κακοποιήσεων και βιασμών έχουν αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία δύο χρόνια. Η πατριαρχία, ως ιδεολογικό εποικοδόμημα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής υποτάσσει την γυναίκα εκμεταλλεύοντας την  και στερώντας της  την δυνατότητα  από τον αγώνα ενάντια στην γυναικεία ανισοτιμία .Οι δολοφονίες γυναικών και κοριτσιών αποτελούν  κομμάτι μιας «δικαιολογημένης» κοινωνικής αναταραχής και επιθετικότητας. Θύμα και θύτης εξισώνονται με έναν ιδιαίτερο τρόπο και οι διεκδικήσεις για χειραφέτηση και ισότητα περνούν στο περιθώριο.

«Σε μια ιδιαίτερη δύσκολη εποχή, όπου η βία ενάντια στη διαφορετικότητα εντείνεται, η βία ενάντια στις γυναίκες ειδικότερα παροξύνεται .Η βία κατά των γυναικών σε όλες τις μορφές συνιστά το σκληρό πυρήνα των έμφυλων ανισοτήτων και αναπαράγει τις σχέσεις εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Η βία είναι δια-ταξική, δια-φυλετική και πλήττει βάναυσα τα θεμελιώδη δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών. Μπορεί να ασκείται στο πλαίσιο της οικογένειας, του εργασιακού περιβάλλοντος, της κοινωνίας ή της ευρύτερης κοινότητας  η γυναικοκτονία αποσπάται από τον χώρο και τον χρόνο και γίνεται αντιληπτή ως πρόβλημα της γυναικείας ευαλωτότητας, που μπορεί και πρέπει να αρθεί με τη θέσπιση ειδικού κανόνα για να την προστατεύει». Αναφέρει χαρακτηριστικά στην ιστοσελίδα της η Διοτίμα https://diotima.org.gr/services/via-kata-ton-gynaikon/

Χανιά, θεσσαλονίκη  Γλυκά Νερά ,Φολέγανδρος ,Λάρισα ,Ρέθυμνο ο κατάλογος δεν έχει τέλος. Στην Ελλάδα το 2021 καταγράφηκαν 16 γυναικοκτονίες όλες αφορούσαν περιπτώσεις δολοφονιών στο πλαίσιο ενδοσυντροφικών ή ενδοοικογενειακών σχέσεων. Οι γυναικοκτονίες δεν αποτελούν μόνο απλά τίτλους ειδησιογραφίας ενώ δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο επίρριψης ευθυνών στην ίδια την γυναίκα.

Στις μέρες μας η επικοινωνιακή διαχείριση των γυναικοκτονιών απομακρύνει τη συζήτηση από τα αίτια, γεννά απογοήτευση και απάθεια στα μελλοντικά θύματα, ενώ επίσης ευνοεί τον μιμητισμό. Η εικόνα που προβάλλεται συνήθως και μέσα από τα ΜΜΕ του άντρακλα που φτάνει στο μοιραίο και  από την άλλη  της αδύναμης γυναίκας που δεν μπορεί να αντιδράσει αντί να προβάλλονται η ύπαρξη των υποστηρικτικών δομών και τα εργαλεία που η έννομη τάξη, ιδίως μετά την κύρωση της Συνθήκης της Κωνσταντινούπολης, παρέχει στα θύματα της έμφυλης βίας, ώστε να αποτρέπεται η κορύφωσή της και να μη μετατρέπεται σε ατομική υπόθεση, προβάλλεται μια νέα κανονικότητα αυτή της γυναικοκτονίας.

Η αστική ιδεολογία και ηθική που γεννιέται από το ίδιο το σύστημα θεμελιώνεται πάνω στον ατομισμό, τον ανταγωνισμό, τις εγωιστικές συμπεριφορές διαπερνώντας τις διαπροσωπικές και οικογενειακές σχέσεις. Μια κατάσταση που εξυπηρετεί τα συμφέροντά του, καθυποτάσσοντας την γυναίκα μέσα στο σπίτι και τη δουλειά, την εκμεταλλεύεται και μεταμορφώνει τη συζήτηση σε αντιπαράθεση μεταξύ των φύλων αποκόπτοντας το αποτέλεσμα από την αιτία, την γυναικεία ανισοτιμία από τις εκμεταλλευτικές σχέσεις παραγωγής ενώ ταυτόχρονα αποκόπτει τον αγώνα ενάντια στην γυναικεία ανισοτιμία από τον συνολικότερο αγώνα ενάντια στο καπιταλιστικό-ιμπεριαλιστικό σύστημα.

Οι γυναικοκτονίες  δεν είναι κάτι το καινούργιο.

Ο όρος απέκτησε γνωστοποιήθηκε το   1976, οι Diana Russell και Nicole Van de Ven, συγγραφείς του βιβλίου «Crimes Against Women: Proceedings of the International Tribunal», καθιέρωσαν τον όρο  «γυναικοκτονία»,για να αποδείξουν ότι στο πλαίσιο της έμφυλης βίας και των  διακρίσεων εις βάρος των γυναικών είναι δυνατή η δολοφονία λόγω του φύλου. Στόχευαν στην ανατροπής των κοινωνικών στερεοτύπων.Η γυναικοκτονίας λοιπόν ως ξεχωριστής μορφής εγκλήματος θα αποτελέσει καθοριστικό πλήγμα σε πεπαλαιωμένες  αντιλήψεις εις βάρος των γυναικών και επιπλέον θα αναγκάσει τα κράτη να αναλάβουν  την υποχρέωση για την ενημέρωση των πολιτών και την εκπαίδευση των Αρχών. Οι σχετικές κατευθυντήριες γραμμές έχουν ήδη δοθεί από την κυρωθείσα από την Ελλάδα σύμβαση της Κωνσταντινουπόλεως (ν. 4531/2018) και απομένει από τις Αρχές της χώρας μας να τις εφαρμόσουν παρατηρεί ο Παναγιώτης Περιβολάρης νομικός.

Είναι τελικά η Πατριαρχία  γενεσιουργός αιτία.

Η Άννα Βουγιούκα, κοινωνική επιστήμονας και εμπειρογνώμονας σε θέματα φύλου στο Κέντρο Γυναικείων Μελετών και Ερευνών Διοτίμα χαρακτηριστικά αναφέρει :

«Είμαστε μια βαθιά σεξιστική και πατριαρχική κοινωνί, Πατριαρχία σημαίνει έλεγχος, σημαίνει δεν παίρνω ΟΧΙ , αναφέρει, λέγοντας πως ειδικά αν οι γυναίκες αποφασίσουν πως θέλουν να φύγουν από τους πατριάρχες, η βία κλιμακώνεται. Οι γυναίκες που δολοφονούνται επειδή είναι γυναίκες, δολοφονούνται συντριπτικά από άντρες, η πλειονότητα από συντρόφους και συζύγους, πρώην και νυν», τονίζει η κ. Βουγιούκα.

Η Άννα Λάζου, επίκουρη καθηγήτρια Φιλοσοφικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών δηλώνει «Παραδοσιακά, σίγουρα είναι πρόβλημα της υποτίμησης της γυναίκας, συμπτώματα μιας πατριαρχικής παράδοσης. Οι φόνοι των γυναικών από τους συντρόφους τους φαίνεται να πληθαίνουν και να προβάλλουν ως φυσικό επακόλουθο της έμφυλης βίας που πρόσφατα αποτέλεσε αντικείμενο έντονης δημόσιας προβολής. Ενώ όμως, οι γυναικοκτονίες βρίσκονται στο προσκήνιο παρά τις προσπάθειες κινημάτων και γυναικείων συλλογικοτήτων, η πατριαρχία, οι σύγχρονοι όροι της και οι προϋποθέσεις αμφισβήτησής της δεν αποτελούν αντικείμενο της συζήτησης».

H Ιφιγένεια Καμτσίδου αναπληρώτρια καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου ΑΠΘ, μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης χαρακτηριστικά τονίζει… «Οι δολοφονίες των γυναικών επικαθορίζονται πλήρως από την κοινωνική τους κατάσταση, από την πατριαρχική ιεραρχία που προσαρμόζεται στα διαφορετικά κοινωνικοοικονομικά συστήματα και αναπαράγει τις ανισότητες σε βάρος των γυναικών και την υποταγή τους ακόμη και με τη μορφή της πιο ακραίας έμφυλης βίας. Εκατοντάδες χιλιάδες θύματα σε όλο τον κόσμο, για πολλές δεκαετίες, μαρτυρούν ότι η ζωή της γυναίκας είναι πρωταρχική εφόσον είναι ταγμένη στην εκπλήρωση της κοινωνικής αποστολής της: καλή μητέρα, αφοσιωμένη και χρήσιμη σύντροφος, που συμβάλλει στην ανάπτυξη της οικογένειας και της κοινότητας. Δεν είναι αμελητέο ότι στην Ελλάδα, διατηρούνται μέχρι σήμερα σε ισχύ ποινικές διατάξεις που αναπαράγουν την αντίληψη ότι η γυναικεία απιστία δεν είναι απλώς συμπεριφορά που κλονίζει τη συζυγική σχέση, αλλά στον βαθμό που νοθεύει την πατριαρχική γενιά, αποτελεί λόγο στέρησης της ελευθερίας .

Το παράδειγμα φαντάζει μακρινό, δείχνει όμως καθαρά ότι και η αξία της γυναίκας είναι μέγεθος σχετικό, που αποτιμάται σταθερά σε αναφορά με άλλα κοινωνικά ή έννομα αγαθά που θεωρούνται τόσο σημαντικά, ώστε η διαφύλαξή τους να δικαιολογεί τη στέρηση της γυναικείας ζωής. Πραγματικά, το γυναικείο φύλο δεν βαραίνει μόνο στους φόνους των μοιχαλίδων. Εμπρόθετες ανθρωποκτονίες επειδή το θύμα είναι γυναίκα αποτελούν οι επιλεκτικές παιδοκτονίες, τα «εγκλήματα πάθους» όπου η δολοφονία της συζύγου ή πρώην συζύγου ή συντρόφου εξηγείται από την ένταση των συναισθημάτων του δράστη για το θύμα, οι φόνοι των λεσβιών, οι γυναικολογικά βίαιες πράξεις που οδηγούν στον θάνατο, ο υποσιτισμός των γυναικών ανάλογα με την κοινωνική τάξη τους, ο θανατηφόρος βιασμός, τα εγκλήματα σχετικά με την προίκα και βέβαια τα εγκλήματα τιμής.

Η Σιμόν ντε Μποβουάρ η γυναίκα σύμβολο της απελευθέρωσης των γυναικών διακήρυξε ότι η θέση της γυναίκας στον καπιταλισμό αποτελεί πηγή απαράδεκτων επιθέσεων σε βάρος του ανθρώπινου είδους (πρώτο Διεθνές Δικαστήριο για τα εγκλήματα κατά των γυναικών  Βρυξέλλες 4-8 Μάρτη 1976).  Οι φεμινιστικές πρωτοβουλίες και αγώνες  στόχευαν στην ανατροπή των συνθηκών που απαξιώνουν τη γυναικεία ζωή και διεκδικούσαν το αυτονόητο, να αναγνωρίζεται δηλαδή η ανθρώπινη ιδιότητα των γυναικών χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Αντίθετα, ήταν ένα βήμα στον σχεδιασμό του αγώνα ανατροπής των κοινωνικών στερεοτύπων, που σήμερα δύσκολα μπορεί να δικαιωθεί: η επικοινωνιακή διαχείριση των γυναικοκτονιών απομακρύνει τη συζήτηση από τα αίτια, γεννά απογοήτευση και απάθεια στα μελλοντικά θύματα, ενώ επίσης ευνοεί τον μιμητισμό. Αντί να προβάλλονται η ύπαρξη των υποστηρικτικών δομών και τα εργαλεία που η έννομη τάξη, ιδίως μετά την κύρωση της Συνθήκης της Κωνσταντινούπολης, παρέχει στα θύματα της έμφυλης βίας, ώστε να αποτρέπεται η κορύφωσή της και να μη μετατρέπεται σε ατομική υπόθεση, δομείται αθέατα μια νέα κανονικότητα της γυναικοκτονίας. Είναι η εικόνα του μέσου, συνηθισμένου άντρα που σε μια δύσκολη στιγμή «ξεφεύγει» και φτάνει στο μοιραίο και της μόνης, αδύναμης γυναίκας που δεν είχε τα μέσα να αντιδράσει. Τα πάντα μοιάζουν φυσικά και αναπότρεπτα. Σε μια περίοδο όπου οι διαδοχικές κρίσεις, οικονομική και πανδημική, έχουν διαταράξει τους κοινωνικούς ρόλους, που ούτως ή άλλως ήταν σε μετάβαση, όπου η γενικευμένη ανασφάλεια γεννά επιθετικότητα και οργή, ο φόνος των γυναικών γίνεται κομμάτι μιας «δικαιολογημένης» αναταραχής και επιθετικότητας. Θύμα και θύτης εξισώνονται με έναν αδιόρατο τρόπο και οι διεκδικήσεις για χειραφέτηση και ισότητα περνούν στο περιθώριο. Η ορατότητα των φόνων των γυναικών δεν δίνει φωνή στα θύματα, ούτε αγγίζει τη συνθήκη που τους γεννά».

Πραγματικά Βρισκόμαστε στην κόψη του ξυραφιού και σε ένα ιδιαίτερο σταυροδρόμι να κερδίσουμε όλα τα κεκτημένα να κερδίσουμε μέτρα στον δρόμο να κάνουμε πάλι δικές μας τις λέξεις τις έννοιες αλλά και  την μνήμη των χειραφετημένων αγώνων  που η ακροδεξιά ρητορική έχει καπηλευτεί .Να αντιπαλέψουμε την έξαρση της βίας απέναντι σε κάθε τι διαφορετικό  και σε κάθε δήθεν απολιτικοποιημένο αστικό αφήγημα.

Σήμερα το ριζοσπαστικό γυναικείο κίνημα είναι αναγκαίο να θέσει ξανά το ζήτημα στις βάσεις που του αναλογούν και να οξύνει κατά το δυνατόν την ταξική πάλη με συνολικότερα πολιτικά προτάγματα ενάντια στο σύστημα της εκμετάλλευσης και καταπίεσης. Οι πολύμορφοι αγώνες των γυναικών της εργατικής τάξης και του λαού απέναντι στο κεφάλαιο, τον ιμπεριαλισμό, τον φασισμό, ενάντια στην καταστρατήγηση των δημοκρατικών-λαϊκών ελευθεριών και τη γυναικεία ανισοτιμία μας δείχνουν τον δρόμο. Αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα το γυναικείο ζήτημα να τίθεται διαρκώς εντός των γραμμών του κινήματος θέτοντας ως ακρογωνιαίο λίθο την αντίληψη ότι η εργατική τάξη δεν διαιρείται με βάση το φύλο ή τις φυλετικές ταυτότητες αλλά ότι η εργατική τάξη συνολικά αποτελούσε αποτελεί επαναστατικό υποκείμενο που από κοινού με τα φτωχά λαϊκά στρώματα και τη μικρομεσαία αγροτιά μπορεί να θέσει τους όρους της επαναστατικής ανατροπής του .

ΠΗΓΕΣ

1.J. Caputi-D. E. H. Russell, «Femicide: Sexist Terrorism against Women», σε J.Radford et D. E. H. Russell (επιμ.), Femicide: The Politics of Woman Killing, New York, Twayne, 1992, σ.13-

2.https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/307217_gynaikoktonies-aorato-egklima-bgainei-sto-fos

3.  Εντουάρ Λουί ( «Αγώνες και μεταμορφώσεις μιας γυναίκας», Αντίποδες 2021)3.

4.https://www.kathimerini.gr/society/561439621/oi-gynaikoktonies-sto-mikroskopio-ton-eidikon-pente-epistimones-miloyn-stin-k/

 

 

Το «κραχ» της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας

 Πόσο προσωρινή είναι η αδυναμία των πολυεθνικών που παράγουν στην Ανατολή και παραδίδουν στη Δύση; Μπορούν οι σημερινοί τριγμοί να αναστρέψουν την πορεία που ακολουθεί η μεταποίηση τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες προς όλο και περισσότερη παγκοσμιοποίηση; Προσωρινό φαινόμενο ή μήπως προπομπός ραγδαίων αλλαγών στον τρόπο που παράγονται και διακινούνται τα αγαθά στην υφήλιο; Ο λόγος για το σοκ που βιώνουν σήμερα οι παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες λόγω κορονοϊού. Η πανδημία, οι καραντίνες και τα υπόλοιπα περιοριστικά μέτρα διατάραξαν τις αλυσίδες εφοδιασμού, ενώ η ισχυρή οικονομική ανάκαμψη που ακολούθησε τροφοδότησε ακόμη μεγαλύτερη πίεση σε αυτές. Πολλές εταιρείες υποεκτίμησαν την κλίμακα και τον ρυθμό της ανάκαμψης μη προβαίνοντας έγκαιρα σε επαρκείς μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες παραγγελίες. Η αύξηση της ζήτησης, σε συνδυασμό με τις ελλείψεις εργαζομένων, πλοίων, εμπορευματοκιβωτίων, χώρου αεροπορικού φορτίου και λιμένων δημιούργησαν στη συνέχεια την «τέλεια καταιγίδα».

Γράφουν : Μπάμπης Μιχάλης , Αφροδίτη Τζιαντζή  και Πάνος Κοσμάς

https://www.efsyn.gr/themata/thema-tis-efsyn/323228_krah-tis-pagkosmias-efodiastikis-alysidas

https://www.efsyn.gr/themata/thema-tis-efsyn/323240_parilthe-i-periodos-tis-athootitas

Οι χρόνοι παράδοσης στον τομέα της μεταποίησης χτύπησαν το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο και πλέον δεκαετιών, οι ναύλοι και τα υπόλοιπα έξοδα μεταφοράς πολλαπλασιάστηκαν, ενώ οι ελλείψεις σε πρώτες ύλες, εξαρτήματα, ανταλλακτικά και τελικά προϊόντα εκτοξεύθηκαν στη στρατόσφαιρα. Σχεδόν όλα τα κομμάτια του τομέα της μεταποίησης επηρεάστηκαν και στην Ευρώπη δύο στις πέντε βιομηχανίες αναγκάστηκαν να περιορίσουν την παραγωγή τους.

Η κατάσταση τροφοδότησε ευρύτερους μακροοικονομικούς κινδύνους καθώς άρχισε να επηρεάζει αρνητικά την οικονομική ανάκαμψη και να τροφοδοτεί παρατεταμένης διάρκειας πληθωρισμό. Το ΔΝΤ υποβάθμισε τον Οκτώβριο τις προβλέψεις του για την παγκόσμια ανάπτυξη, αναφέροντας τις διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας ως μια από τις βασικές αιτίες, ενώ πρόσφατη έρευνα εκτίμησε ότι περίπου το 25% της μείωσης του πραγματικού ΑΕΠ που σχετίζεται με την πανδημία οφείλεται σε αυτές.

Τριγμοί

Στην τελευταία συνάντηση του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στα τέλη του περασμένου Οκτωβρίου, ο προβληματισμός μεταξύ των μελών του ήταν έντονος. Η επικρατούσα άποψη ήταν ότι τα προβλήματα που ταλανίζουν τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού θα διαρκέσουν περισσότερο απ' ό,τι είχε αρχικά εκτιμηθεί, αλλά σταδιακά θα ξεπεραστούν.

Ορισμένοι αξιωματούχοι της ΕΚΤ επισήμαναν ωστόσο ότι οι εταιρείες που βασίζονται σε συστήματα διαχείρισης αποθεμάτων «just in time» –που στοχεύουν στην ελαχιστοποίηση του κόστους διατήρησης αποθεμάτων και της σπατάλης, ευθυγραμμίζοντας τις παραγγελίες πρώτων υλών από τους προμηθευτές απευθείας με τα χρονοδιαγράμματα παραγωγής– έχουν πληγεί περισσότερο.

Το ερώτημα που τέθηκε επί τάπητος ήταν αν αυτή η εξέλιξη σηματοδοτεί αλλαγή πλεύσης και επιστροφή της παραγωγικής διαδικασίας σε συστήματα απογραφής που θα εξαρτώνται ξανά πιο πολύ από το χτίσιμο αποθεμάτων και στοκ ασφαλείας. Κάποιοι άλλοι διατύπωσαν το ζήτημα λίγο διαφορετικά: Θα μπορούσαν οι σημερινοί τριγμοί στις εφοδιαστικές αλυσίδες να αναστρέψουν την πορεία που ακολουθεί η μεταποίηση τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες προς όλο και περισσότερη παγκοσμιοποίηση;

Η εμφάνιση των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού άλλαξε ριζικά τον τρόπο οργάνωσης της παγκόσμιας οικονομίας και της μεταποίησης. H διεθνοποίησή τους ήταν καταλύτης αλλά παράλληλα και αποτέλεσμα της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Τα περισσότερα τελικά προϊόντα που πωλούν σήμερα οι επιχειρήσεις εμπεριέχουν πρώτες ύλες, ενδιάμεσα προϊόντα και ευρύτερα εισροές που προέρχονται από διάφορες περιοχές του πλανήτη και προστίθενται μέσω διεθνών δικτύων εφοδιασμού σε διαφορετικά στάδια της παραγωγής. Η Apple, για παράδειγμα, για την παραγωγή των προϊόντων της πέρυσι προμηθεύτηκε εξαρτήματα, υλικό και άλλες εισροές από συνολικά 204 επιχειρήσεις, που είναι διασπαρμένες σε 43 χώρες και 5 ηπείρους.

Διεθνές εμπόριο

Το μερίδιο των συναλλαγών που πραγματοποιούνται μέσω των εφοδιαστικών αλυσίδων στο διεθνές εμπόριο αυξήθηκε με ραγδαίους ρυθμούς μετά το 1990, αντικατοπτρίζοντας την κατάργηση των εμπορικών φραγμών, την απελευθέρωση των επενδύσεων, την εξάπλωση των τεχνολογικών επιτευγμάτων και την ανάδειξη της Ασίας ως κέντρου της παγκόσμιας παραγωγής, ιδίως μετά την είσοδο της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου το 2001. Μετά το κραχ του 2008 και την ύφεση που ακολούθησε, το μερίδιο αυτό άρχισε να συρρικνώνεται κάπως. Παρά τη συρρίκνωση αυτή σήμερα πάνω από τα δύο τρίτα του διεθνούς εμπορίου εξακολουθούν να είναι συναλλαγές οι οποίες διεκπεραιώνονται μέσα από αυτές τις αλυσίδες, κυρίως πολυεθνικών επιχειρήσεων.

Η ανάπτυξη των εφοδιαστικών αλυσίδων στο διάστημα αυτών των τεσσάρων δεκαετιών καταγράφηκε κυρίως σε μηχανήματα και εξοπλισμό, ηλεκτρονικά είδη και μεταφορές καθώς και στις οικονομίες που εστιάζουν σε αυτούς τους τομείς, στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Ανατολική Ασία. Πολλές χώρες της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής και της Κεντρικής Ασίας συμμετέχουν προμηθεύοντας πρώτες ύλες και ενδιάμεσα προϊόντα για περαιτέρω μεταποίηση στις παραπάνω οικονομίες.

Σε αυτό το περιβάλλον αυξημένης αλληλοσύνδεσης η αναδιαμόρφωση των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού υπό το βάρος της πίεσης που τροφοδότησε η πανδημία και η ενίσχυση της ανθεκτικότητάς τους δεν είναι μια εύκολη υπόθεση.

Μια τάση που ξεκίνησε ωστόσο τους τελευταίους μήνες ήταν η μεταφορά μεγάλου μέρους της εφοδιαστικής αλυσίδας ορισμένων αμερικανικών εταιρειών στο εσωτερικό των ΗΠΑ, με καθετοποίηση της παραγωγής τους. Οι περισσότεροι ειδικοί εκτιμούν ότι ο επαναπατρισμός αυτός ή η μεταφορά των εργοστασίων και εγκαταστάσεων σε κοντινές χώρες θα είναι περιορισμένης σημασίας. Ωστόσο μια σειρά από παράγοντες που συντρέχουν εδώ και καιρό υποδεικνύουν σε συνέχιση αυτής της τάσης. Η Κίνα και άλλες οικονομίες των αναδυόμενων αγορών δημιουργούν ήδη αυξανόμενα περισσότερες εγχώριες -και περιφερειακές- αλυσίδες εφοδιασμού παράγοντας περισσότερα προϊόντα για τις δικές τους αγορές.

Η Παγκόσμια Τράπεζα διαπιστώνει από την πλευρά της ότι πολλές επιχειρήσεις βασίζουν πλέον τις αποφάσεις για την έδρα της παραγωγής τους σε παράγοντες πέραν των μισθών, όπως οι δεξιότητες, οι υποδομές και η εγγύτητα στην τελική αγορά διάθεσης των προϊόντων τους. Το πλεονέκτημα των χαμηλών μισθών του αναπτυσσόμενου κόσμου, που αποτέλεσε τη βασική αιτία μεταφοράς μεγάλου μέρους της βιομηχανικής παραγωγής από τον αναπτυγμένο κόσμο προς την Ασία, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη των διεθνών εφοδιαστικών αλυσίδων, εξισορροπείται σταδιακά από την εξάπλωση της αυτοματοποίησης στην παραγωγή, την αξιοποίηση της δωρεάν εργασίας των ρομπότ, την παρατεταμένη στασιμότητα μισθών στον δυτικό κόσμο και την κλιμακούμενη «κινεζοποίηση» του εργατικού δυναμικού εκεί.

Η άνοδος των μισθών στις αναπτυσσόμενες χώρες, ο αυξανόμενος ρόλος των υπηρεσιών και ο αντίκτυπος τεχνολογιών όπως η αυτοματοποίηση και η τεχνητή νοημοσύνη καθιστούν σταδιακά πιο οικονομική και πιο «πράσινη» τη μεταφορά της παραγωγής πιο κοντά στους καταναλωτές. Η αυξανόμενη σημασία των εισροών έντασης δεξιοτήτων στις αλυσίδες παραγωγής και δημιουργία αξίας μεγεθύνει ακόμη περισσότερο τη σημασία αυτής της εγγύτητας και καθιστά το κόστος από μόνο του λιγότερο καθοριστικό παράγοντα. Εστιάζοντας αυξανόμενα σε έρευνα και καινοτομία τόσο οι αλυσίδες εφοδιασμού όσο και οι αλυσίδες προστιθέμενης αξίας μετασχηματίζονται όλο και περισσότερο σε αλυσίδες εντάσεως γνώσης.

Εξέλιξη η οποία παραπέμπει σε μια επερχόμενη αλλαγή στη φύση της παγκόσμιας διαδικασίας παραγωγής από εντάσεως εργασίας σε εντάσεως κεφαλαίου. Μια τέτοιου είδους μετατόπιση ίσως να μην είναι άμοιρη των υπόλοιπων οικονομικών γεωπολιτικών εξελίξεων που συντρέχουν αυτή τη στιγμή στον πλανήτη, των πληθυσμιακών μετακινήσεων και βέβαια της πανδημίας.

Ξέμειναν από... κοντέινερ τα δώρα του Αϊ-Βασίλη

Ακόμα και τον σάκο του Αγιου Βασίλη χτυπάει η κρίση στη διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα, με ορατές τις ελλείψεις σε παιχνίδια και ηλεκτρονικά και δεδομένες τις καθυστερήσεις σε μεταφορές και παραδόσεις. Παρακαμπτήριες οδούς... μέσω Τουρκίας, Βαλκανίων, Κεντρικής Ευρώπης ή ακόμα και Ισραήλ μηχανεύονται οι Ελληνες εισαγωγείς και προμηθευτές παιχνιδιών, προκειμένου να αποφύγουν το μποτιλιάρισμα στις θαλάσσιες μεταφορές, ειδικά από την Κίνα και γενικότερα από την Ασία. Την αρχή έκαναν οι μεγάλες αλυσίδες, όπως ο όμιλος Jumbo του Απόστολου Βακάκη, ο οποίος από τις αρχές φθινοπώρου προσανατολιζόταν σε εναλλακτικές αγορές για να υπερβεί τον μεγάλο βραχνά των πανάκριβων όσο και δυσεύρετων κοντέινερ.

Κόστος εισαγωγής

Σπαζοκεφαλιά για δυνατούς λύτες και ανθεκτικά πορτοφόλια αποδεικνύεται η φετινή εορταστική σεζόν και για τους μικρότερους χονδρέμπορους και κατασκευαστές παιχνιδιών, οι οποίοι βλέπουν το κόστος εισαγωγής ορισμένων ειδών να γίνεται ασύμφορο, λόγω της δυσανάλογης εκτόξευσης των ναύλων σε σύγκριση με το ευτελές αλλά ογκώδες εμπόρευμα.

«Το να ακριβύνει ένα κοντέινερ από 2.000 ώς και 15.000 ευρώ σημαίνει αύξηση 20%-30% ώς και 100% πάνω από το κόστος του προϊόντος», εξηγεί στην «Εφ.Συν.» ο Ιωάννης Παπαδόπουλος, πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Βιοτεχνών Παιδικών Παιχνιδιών και Αμαξών (ΣΕΒΠΠΑ) και ιδιοκτήτης εταιρείας που δραστηριοποιείται στην παραγωγή πλαστικής μπάλας. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα φέρνει τα χριστουγεννιάτικα εμπορεύματα από Κίνα, με τα οποία «για να φορτώσεις ένα σαραντάρι κοντέινερ (40 τόνων χωρητικότητα) θέλεις 20.000 ευρώ, ενώ το εμπόρευμα κοστίζει 15.000 ευρώ».

Εξίσου σημαντικά προβλήματα δημιουργεί η δυσκίνητη διαδικασία της φόρτωσης εμπορευμάτων στα πλοία κοντέινερ λόγω συνωστισμού στα λιμάνια της Κίνας, με τον πρόεδρο του ΣΕBΠΠΑ να λέει ότι «αναγκαζόμαστε να πληρώσουμε έξτρα για να βρούμε καράβι και κοντέινερ». Σε συνδυασμό με τη δυσκολία στην εύρεση πρώτων υλών για τους βιοτέχνες-κατασκευαστές, π.χ. πλαστικό, οι καθυστερήσεις παρατείνονται, τουλάχιστον στον έναν μήνα επιπλέον σε σχέση με την παραγγελία, γεγονός που επιβαρύνει κι άλλο το κόστος.

Ο κίνδυνος πτώσης του τζίρου λόγω δυσλειτουργιών στην αλυσίδα παραγγελιών-προμηθειών-μεταφοράς και παράδοσης είναι υπαρκτός, μας λέει ο κ. Παπαδόπουλος, ειδικά για τα καταστήματα παιχνιδιών και εποχικών ειδών που πραγματοποιούν το 50% του ετήσιου τζίρου τους στην εορταστική σεζόν.

Ωστόσο ο ίδιος δηλώνει αισιόδοξος, θεωρώντας ότι παρά τα εμπόδια υπάρχει σχετική επάρκεια εμπορευμάτων στην αγορά, τουλάχιστον για όσους προνόησαν να «στοκάρουν» τα ράφια τους τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο, μήνες που παρατηρήθηκε και απότομη αύξηση των τιμών χονδρικής. Τέλος, προεξοφλεί ότι όσο οδεύουμε στα μέσα Δεκεμβρίου οι ελλείψεις θα γίνονται πιο εμφανείς και οι τιμές θα αυξάνονται, ενώ έχουν ήδη σημειωθεί ανατιμήσεις στα παιχνίδια έως και 20%.

Ο όμιλος Jumbo είναι από τους πρώτους που πήραν θέση για τη διατάραξη στην τροφοδοτική αλυσίδα, καταγγέλλοντας ήδη από το καλοκαίρι «αθέμιτες πρακτικές και συμπράξεις μεταξύ των εταιρειών logistics που διαχειρίζονται τη διαθεσιμότητα των containers που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά των εμπορευμάτων», καταλογίζοντας αδράνεια στις κρατικές αρχές και στην Επιτροπή Ανταγωνισμού και ότι δεν παρεμβαίνουν ώστε να σπάσει το «άτυπο καρτέλ».

Μέχρι σήμερα ο Απόστολος Βακάκης επιμένει στη θέση περί «κερδοσκοπικών παιχνιδιών», όπως επιβεβαιώνουν στην «Εφ.Συν.» πηγές του ομίλου, λέγοντας ότι «ανέφερε ορισμένες ναυτιλιακές εταιρείες, όμως μέχρι σήμερα δεν υπάρχει καμία αντίδραση - η τελευταία εταιρεία που αντέδρασε ήταν η Walmart».

Και ο Πειραιάς

Οι ίδιες πηγές θεωρούν ότι το πρόβλημα στην εφοδιαστική αλυσίδα δεν αφορά μόνο όσους προμηθεύονται εισαγόμενα προϊόντα από την Κίνα, αλλά έχει επεκταθεί και στα ευρωπαϊκά λιμάνια, βάζοντας στο κάδρο και το λιμάνι του Πειραιά. Η ίδια πηγή δεν απέρριψε την πιθανότητα ελλείψεων, ωστόσο είπε ότι το πλεονέκτημα του ομίλου είναι πως διαθέτει μεγάλη ρευστότητα (751,76 εκατ. χρηματικά διαθέσιμα και λοιπά κυκλοφορούντα χρηματοοικονομικά στοιχεία του ενεργητικού) και ευρύ δίκτυο σε πολλές χώρες, που του επιτρέπει να έχει «μεγαλύτερες αγοραστικές δυνατότητες».

Ακόμα κι έτσι, τα Jumbo δεν αποκλείουν την πιθανότητα ελλείψεων λέγοντας χαρακτηριστικά «δεν υπάρχει περίπτωση να μην έχουμε παιχνίδια, ίσως όμως να μην έχουμε τα πιο τελευταία παιχνίδια». Παρά τα θετικά αποτελέσματα του 2021 (χάρη στις αυξήσεις πωλήσεων σε Ελλάδα και Κύπρο, καθώς στα Βαλκάνια υπάρχει σημαντική καθίζηση), η διοίκηση του ομίλου Jumbο είναι συγκρατημένη για το 2022, μη προβλέποντας άμεση αποκλιμάκωση των «επιβραδυντικών παραγόντων».

Παρήλθε η περίοδος της αθωότητας

Η κρίση της εφοδιαστικής αλυσίδας και η κρίση της παγκοσμιοποίησης ● Οι «εθνικές προτεραιότητες» έχουν μεταφερθεί προ πολλού από τη σφαίρα της γεωπολιτικής στη σφαίρα της οικονομίας ● Πλέον προτεραιοποιούνται οι επενδύσεις στην «αυτονομία» και την «ανθεκτικότητα» όσον αφορά τα αποθέματα και τις προμήθειες στρατηγικού χαρακτήρα.

Δύο μεγάλες διαφορές της κρίσης του 2008 σε σχέση με την κρίση του 2020 είναι οι βασικές αιτίες της κρίσης στις εφοδιαστικές αλυσίδες που διεκτραγωδούν φρικιώντας κυβερνητικοί υπεύθυνοι, εκπρόσωποι διεθνών θεσμών και επιχειρήσεις-αποδέκτες πάσης φύσεως προϊόντων.

Η πρώτη είναι ότι η κρίση του 2020 ήταν «εξωγενής»: δεν οφειλόταν σε βίαιη εκδήλωση οικονομικών αντιφάσεων αλλά σε κρατική επιβολή υποχρεωτικής αργίας σε αξιόλογο τμήμα της παραγωγής (κυρίως υπηρεσιών) αλλά και σε «ακαριαία» υποχώρηση της κατανάλωσης / ζήτησης εξαιτίας των λοκντάουν. Ο αιφνίδιος, συγκεντρωτικός και μη βαθμιαίος χαρακτήρας της ύφεσης που προκλήθηκε επαναλήφθηκε και στη φάση της εξόδου από τα λοκντάουν: η ανάκαμψη της ζήτησης ήταν «ακαριαία» και σε πολύ υψηλό επίπεδο, με αποτέλεσμα τα διεθνή δίκτυα κάλυψης της ζήτησης να «φρακάρουν» σε όλα τα επίπεδα.

Οι νεοφιλελεύθεροι θέλουν να πιστεύουν ότι επαληθεύεται η θεωρία τους πως όλα τα οικονομικά προβλήματα συγκεντρώνονται στο ζήτημα της προσφοράς, αλλά δεν πρέπει να ξεχνούν δύο σημαντικές πλευρές της κρίσης του 2020:

α. Η προσφορά το 2020 υποχώρησε σημαντικά όχι εξαιτίας προβλημάτων κερδοφορίας ή «ανεπάρκειας» των πολυθρύλητων και ατελεύτητων «μεταρρυθμίσεων», αλλά εξαιτίας «υποχρεωτικής αργίας» σε σημαντικό τμήμα της οικονομικής δραστηριότητας. Τα κέρδη φυσικά μειώθηκαν σημαντικά, αλλά η δυνατότητα κερδοφορίας συντηρήθηκε σχεδόν στο ακέραιο, χάρη στα μέτρα κρατικής στήριξης των επιχειρήσεων.

β. Η ζήτηση υποχώρησε επίσης για τον αντίστοιχο λόγο: επειδή τα λοκντάουν απαγόρευσαν την πρόσβαση των καταναλωτών σε μια μεγάλη γκάμα προϊόντων και υπηρεσιών. Η κατανάλωση αυτή αναβλήθηκε αλλά δεν ματαιώθηκε. Και δεν ματαιώθηκε διότι, σε αντίθεση με την κρίση του 2008, οι κυβερνήσεις υλοποίησαν δημοσιονομικά μέτρα στήριξης και προς την κατεύθυνση της εργασίας (αν και ανισοβαρή σε σχέση με τα μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων).

Επειδή λοιπόν η κρίση δεν ξέσπασε ούτε εξαιτίας δομικού προβλήματος στην προσφορά (δηλαδή στην κερδοφορία) ούτε εξαιτίας δομικού προβλήματος στη ζήτηση (δηλαδή στη διαδικασία πραγματοποίησης της αξίας), όταν ήρθησαν τα λοκντάουν, ήρθε η ώρα η απότομα αυξημένη ζήτηση να πάρει την εκδίκησή της, προκαλώντας κατάρρευση των διεθνών μηχανισμών προσφοράς.

Μόνο αυτός ο λόγος όμως είναι ανίκανος να εξηγήσει γιατί το πρόβλημα της προσφοράς («φρακάρισμα» των εφοδιαστικών αλυσίδων) παραμένει τόσο οξύ οκτώ μήνες ύστερα από την άρση των λοκντάουν την άνοιξη του 2020. Για να εξηγήσουμε τον παρατεταμένο χαρακτήρα της κρίσης στην προσφορά, πρέπει να πάρουμε υπόψη μας έναν δεύτερο σημαντικό παράγοντα, που συνιστά επίσης σημαντική διαφορά σε σχέση με την κρίση του 2008: την προϊούσα κρίση της «παγκοσμιοποίησης».

Οι εφοδιαστικές αλυσίδες είναι τα νόμιμα τέκνα της ένωσης της «ελεύθερης αγοράς» με το «ελεύθερο εμπόριο». Και πλέον οι «γονείς» είναι αμφότεροι σε πολύ κακή υγεία – αν όχι κλινικά νεκροί. Η αγορά δεν είναι «ελεύθερη» -αν ήταν ποτέ- διότι τα γιγαντιαία κρατικά δημοσιονομικά προγράμματα και ακόμη περισσότερο τα προγράμματα «ποσοτικής χαλάρωσης» και μηδενικών επιτοκίων διέλυσαν τον μύθο της˙ και το διεθνές εμπόριο δεν είναι «ελεύθερο» -αν ήταν ποτέ- διότι οι «εθνικές προτεραιότητες» έχουν μεταφερθεί προ πολλού από τη σφαίρα της γεωπολιτικής στη σφαίρα της οικονομίας και ειδικότερα του διεθνούς εμπορίου. Σε τέτοιο βαθμό, ώστε πλέον να προτεραιοποιούνται οι επενδύσεις στην «αυτονομία» και την «ανθεκτικότητα» όσον αφορά τα αποθέματα και τις προμήθειες στρατηγικού χαρακτήρα (τουλάχιστον).

Στο σημείο 9 του Κανονισμού του ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) σημειώνεται με τη μορφή κατευθυντήριας γραμμής: «Οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις στο πλαίσιο του μηχανισμού θα πρέπει να βοηθήσουν να καταστεί η Ενωση πιο ανθεκτική και λιγότερο εξαρτημένη, μέσω της διαφοροποίησης των βασικών αλυσίδων εφοδιασμού και, συνακόλουθα, της ενίσχυσης της στρατηγικής αυτονομίας της Ενωσης παράλληλα με μια ανοικτή οικονομία».

Ωστόσο, τη «στρατηγική αυτονομία» πολλοί εζήλωσαν: η Κίνα χτίζει την πρωτοβουλία ΒRΙ, οι ΗΠΑ τις δικές τους εκλεκτικές συμμαχίες κ.λπ. Λιμάνια που υπάγονται στα σχέδια του ενός αλλά όχι του άλλου, υποδομές logistics που εξυπηρετούν τον έναν αλλά όχι τον άλλον, χερσαίοι και θαλάσσιοι δρόμοι μεταφοράς που διευκολύνουν τον έναν αλλά όχι τον άλλον, μονοπώλια και ολιγοπώλια στην παραγωγή ανταλλακτικών και οξύς ανταγωνισμός για τα κοιτάσματα σπάνιων γαιών – όλα τίθενται υπό αναδιαμόρφωση σε κλίμα ανταγωνισμού.

Σε αυτές τις συνθήκες, το μόνο βέβαιο είναι ότι οι εφοδιαστικές αλυσίδες δεν θα ανασυσταθούν σύντομα˙ και όταν ανασυσταθούν, δεν θα είναι ενιαίες – η περίοδος της αθωότητας και του «ελεύθερου εμπορίου» έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί…όπως ακριβώς το λέει η EPRS/Υπηρεσία Ερευνών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου: «Η ανθεκτικότητα είναι μια χρονοβόρα και δαπανηρή διαδικασία». Και εξόχως ανταγωνιστική, πρέπει να προσθέσουμε

 

 

Πάρα πολύ καλό πράγμα; Η αιολική ενέργεια και η μάχη για την άγρια ​​καρδιά της Ελλάδας

  

Η έλλειψη στρατηγικού πλαισίου σχεδιασμού της Ελλάδας επιτρέπει στους εργολάβους να αδειοδοτούν έργα αιολικής ενέργειας πολλές φορές πάνω από τις απαιτήσεις, αγνοώντας τον αντίκτυπό τους στους τοπικούς οικοτόπους. Υπάρχει καλύτερος τρόπος σχεδιασμού για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που αποφεύγει να βλάψει το περιβάλλον στο όνομα της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής;

«Ονομάστε τα τρία αγαπημένα σας μέρη στην Ελλάδα και μετά δείτε τον χάρτη της Ελληνικής Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας. Πιθανότατα υπάρχει ένα αιολικό πάρκο εκεί», λέει ο Δημήτρης Γκότσης, μηχανικός σχεδιασμού και οδηγός υπαίθριων δραστηριοτήτων από την Πελοπόννησο, ο οποίος περνά τις μέρες και τις νύχτες του ερευνώντας τα προγραμματισμένα αιολικά πάρκα στην Ελλάδα. Ανεμογεννήτριες σε υψόμετρο μεταξύ 1.700 και 2.000 μέτρων σε μια οροσειρά τόσο παρθένα που το όνομά της είναι Άγραφα (που σημαίνει «λευκή πλάκα»). Ανεμογεννήτριες σε όλη τη σπονδυλική στήλη του νησιού της Αμοργού , όπου γυρίστηκε η ταινία του Luc Besson «Le Grand Bleu» . Ανεμογεννήτριες σε 23 προστατευμένες νησίδες του Αιγαίου, που θεωρούνται ανεκτίμητα καταφύγια πτηνών λόγω της παντελούς έλλειψης ανθρώπινου αποτυπώματος. Στο νησί της Άνδρου, ένας πεζοπορικός παράδεισος , αρκετή αιολική ενέργεια για να καλύψει τις ανάγκες του νησιού σχεδόν δεκαπλάσιες. Στο βουνό της Οίτης, αιολικό πάρκο εντός του Εθνικού Πάρκου. Ανεμογεννήτριες στο 80% των κορυφών της Πίνδου , της οροσειράς που διασχίζει ολόκληρη την ελληνική ηπειρωτική χώρα.

Πηγή: Terna Energy / YouTube   Το Αιολικό Πάρκο Αγίου Γεωργίου σε μια ακατοίκητη νησίδα 11 μίλια από την Αττική. 

Αυτοί είναι μεταξύ των περίπου 9.000 νέων ανεμογεννητριών που βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο της διαδικασίας απόκτησης αδειών ή των περίπου 7.000 ανεμογεννητριών στο αρχικό στάδιο αξιολόγησης από τις ελληνικές αρχές. Η μέση ισχύς των επιμέρους προγραμματισμένων στροβίλων είναι σχεδόν 3 MW και το μέσο ύψος τους είναι 150 μέτρα, ενώ ορισμένοι φτάνουν τα 250 μέτρα στην άκρη του πτερυγίου (ο πύργος του Άιφελ έχει ύψος 300 μέτρα). Αυτό προστίθεται στις 2.500 τουρμπίνες που έχουν εγκατασταθεί τα τελευταία χρόνια, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 4,34 GW. Η παραγωγή από όλους τους στρόβιλους που ζητούν άδεια υπερβαίνει ακόμη και τους πιο φιλόδοξους στόχους πράσινης μετάβασης και είναι επίσης εντελώς μη ρεαλιστική δεδομένων των περιορισμών του δικτύου. Ωστόσο, κάθε δύο μήνες, υποβάλλονται εκατοντάδες νέες αιτήσεις. Οι εταιρείες αιολικής ενέργειας λένε ότι δεν υπάρχει τίποτα ανησυχητικό. «Μόνο ένα μικρό ποσοστό των αιτήσεων οδηγεί στην κατασκευή πραγματικών αιολικών πάρκων» επισημαίνει ο Παναγιώτης Παπασταματίου, Διευθύνων Σύμβουλος της Ελληνικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας, του βιομηχανικού λόμπι. «Είμαστε υπέρ της αυστηρής επιλογής».

Από τον Φεβρουάριο του 2021, έργα αιολικών πάρκων συνολικής ισχύος 30,49 GW έχουν πληρώσει τα απαιτούμενα τέλη και διαθέτουν άδεια παραγωγής. Το υπουργείο Περιβάλλοντος πρόσφερε πρόσφατα στους προγραμματιστές την επιλογή να επιστρέψουν την άδεια και να πάρουν τα χρήματά τους πίσω, μια διαδικασία που μπορεί να βοηθήσει στην εκκαθάριση του πεδίου, εξαλείφοντας περίπου το 20% των έργων, σύμφωνα με εκτιμήσεις του κλάδου. Ωστόσο, περισσότερες αιτήσεις ενδέχεται να αποτύχουν να εξασφαλίσουν τις εγγυήσεις χρηματοδότησης που απαιτούνται από το νέο νόμο. Αυτό θα αφήσει τουλάχιστον 20 GW αιολικών έργων σε τροχιά κατασκευής. Τελικά, ο επικεφαλής της ρυθμιστικής αρχής ενέργειας της Ελλάδας, ΡΑΕ, Αθανάσιος Δαγούμας, εκτιμά ότι θα κατασκευαστεί περίπου το 10% με 20% όλων των αιολικών και ηλιακών εφαρμογών (που αυτή τη στιγμή υπερβαίνουν τα επιβλητικά 100 GW).

Τοποθεσία, τοποθεσία, τοποθεσία

Το ερώτημα βέβαια είναι με ποια κριτήρια καθορίζεται η επιλογή. Ακόμα κι αν μόνο το 10%-20% των εφαρμογών οδηγεί στην κατασκευή, έχει τεράστια διαφορά που πραγματοποιείται αυτή η κατασκευή. Χωρίς κανένα τρόπο να τεθούν προτεραιότητες, το τρέχον σύστημα ουσιαστικά λειτουργεί με βάση τη βάση «πρώτα έρχονται, εξυπηρετούνται πρώτοι». Από περιβαλλοντική άποψη, αυτό σημαίνει ότι πολύτιμοι βιότοποι θα μπορούσαν να καταστραφούν ενώ υπάρχουν λιγότερο ευαίσθητες τοποθεσίες διαθέσιμες.

Η περιβαλλοντική βιωσιμότητα ενός έργου πρέπει να προσδιοριστεί όσο το δυνατόν νωρίτερα, πριν ξεκινήσει οποιαδήποτε κατασκευή. Ακόμα κι αν ένα έργο σταματήσει στη μέση, αφού ανοίξουν νέοι δρόμοι, η ζημιά στη βιοποικιλότητα έχει ήδη γίνει.

Υπάρχει ευρεία συμφωνία ότι το τρέχον σύστημα δεν λειτουργεί. Εάν η χρήση γης στην Ελλάδα είναι μια μαύρη τρύπα, τότε οι κανόνες χρήσης γης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι μια μαύρη τρύπα μέσα σε μια μαύρη τρύπα. Η συντηρητική κυβέρνηση με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη απέρριψε το αίτημα 9 περιβαλλοντικών ΜΚΟ για μορατόριουμ σε νέες κατασκευές αιολικών πάρκων και άλλων μεγάλων υποδομών σε περιοχές Natura 2000 (ήδη λειτουργούν 190 πάρκα με 700 τουρμπίνες σε αυτές τις προστατευόμενες περιοχές). . Η κυβέρνηση, ωστόσο, ξεκίνησε μια αναθεώρηση των αόριστων και απαρχαιωμένων κανόνων που επέτρεπαν στις εταιρείες να δώσουν προτεραιότητα στις επενδύσεις στις πιο παρθένες περιοχές του παγκόσμιου hotspot βιοποικιλότητας, που είναι η Ελλάδα. Θα είναι καλύτεροι οι νέοι κανόνες; Θα έρθουν αρκετά σύντομα;

«Η αιολική ενέργεια είναι εξ ορισμού φιλική προς το περιβάλλον», λέει ο Παπασταματίου. «Δεν κατασκευάζουμε πυρηνικούς σταθμούς, δεν κάνουμε γεωτρήσεις, έχουμε μηδενικό αποτύπωα άνθρακα».

Στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, που βρίσκεται ανάμεσα σε μερικά από τα πιο εντυπωσιακά βουνά της Ελλάδας, η καθηγήτρια Διατήρησης της Βιοποικιλότητας και Επικεφαλής του Εργαστηρίου Διατήρησης Βιοποικιλότητας, Βασιλική Καίτη, βλέπει τα πράγματα διαφορετικά.

Σε αντίθεση με το μεγαλύτερο μέρος της Βόρειας Ευρώπης, η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει εκτεταμένες περιοχές χωρίς δρόμους.

Η κ.Καίτη έχει περάσει δεκαετίες μελετώντας την άγρια ​​ζωή της Ελλάδας και έχει δει τις επιζήμιες επιπτώσεις της κατασκευής δρόμων σε είδη όπως ο βαλκανικός αίγαγρος. Κάθε αιολικό πάρκο στη μέση του πουθενά απαιτεί πολλά χιλιόμετρα νέων δρόμων, που οδηγούν σε κατακερματισμό πολύτιμων οικοσυστημάτων, αυξάνοντας τις τεχνητές επιφάνειες και διευκολύνοντας άλλες επιζήμιες δραστηριότητες, όπως το παράνομο κυνήγι, η υλοτομία και οι κατασκευές. Σε αντίθεση με το μεγαλύτερο μέρος της Βόρειας Ευρώπης, η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει εκτεταμένες περιοχές χωρίς δρόμους, αλλά ο κατακερματισμός του ελληνικού τοπίου προχωρά ταχύτερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο .

«Έχουμε δύο εξίσου σημαντικές επιταγές, να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή και να σταματήσουμε τη μείωση της βιοποικιλότητας. Χρειαζόμαστε περισσότερη σύγκλιση μεταξύ αυτών των δύο στόχων», λέει η Kati. Η ομάδα της πρότεινε πρόσφατα έναν συγκεκριμένο τρόπο συμφιλίωσης των δύο. Σε ένα άρθρο με κριτές για το περιοδικό Science of the Total Environment πρότεινε μια ζώνη αποκλεισμού οικολογικά ευαίσθητων περιοχών, που περιλαμβάνει το 58,6% της χώρας, όπου δεν επιτρέπονται αιολικά πάρκα, αφήνοντας τα υπόλοιπα ως πιθανή ζώνη επένδυσης.

Αντί για κατά περίπτωση αξιολόγηση των αιτήσεων, όπως ζητούν οι εταιρείες αιολικής ενέργειας, η Kati προτείνει έναν οριζόντιο κανόνα. Υπάρχουν άφθονα στοιχεία που τεκμηριώνουν τις θανάσιμες απειλές για τη βιοποικιλότητα από την αλλαγή χρήσης γης και τον κατακερματισμό των οικοτόπων. Επιπλέον, σύμφωνα με την Kati, οι κανόνες που προστατεύουν ολόκληρα οικοσυστήματα είναι πιο κατάλληλοι για την αντιμετώπιση των σωρευτικών επιπτώσεων, οι οποίες υποτιμώνται εάν κάθε αιολικό πάρκο αξιολογηθεί ανεξάρτητα. Η υιοθέτηση ενός οριζόντιου κανόνα θα καθιστούσε τη διαδικασία πιο αποτελεσματική και για τους επενδυτές, καθώς θα σήμαινε ότι δεν θα σπαταλούσαν χρόνο, προσπάθεια και χρήματα κάνοντας αίτηση για ανεμογεννήτριες σε περιοχές που προστατεύονται από το δίκτυο Natura 2000 της ΕΕ ή σε περιοχές χωρίς δρόμο και λιγότερο κατακερματισμένες.

Η πρόταση της καθηγήτριας Kati θα απέκλειε τις οικολογικά ευαίσθητες περιοχές (πράσινες) από την ανάπτυξη αιολικών πάρκων. Η προτεινόμενη επενδυτική ζώνη (μπλε) αποτελεί το 41,4% της χώρας. Πηγή: Kati et al., 2021

Περίπου 6 εκατομμύρια σημεία δεδομένων από αιολικούς ιστούς σε όλη την Ελλάδα δείχνουν μόνο 4% υψηλότερες ταχύτητες ανέμου σε ψηλά βουνά και άλλες περιοχές στην προτεινόμενη ζώνη αποκλεισμού από ό,τι στην προτεινόμενη επενδυτική ζώνη. Η ταχύτητα του ανέμου είναι μόνο ένας δείκτης κατά την επιλογή κατάλληλων τοποθεσιών, αλλά αυτό που δείχνει ο αριθμός 4% είναι ότι το αιολικό δυναμικό εντός της επενδυτικής ζώνης δεν πρέπει να θεωρείται ανεπαρκές.Θα μπορούσε αυτή η μέση τιμή να είναι παραπλανητική; Πιθανώς όχι. Μπορεί κανείς μόνο να υποθέσει ότι οι αιολικές εταιρείες έχουν μετρήσει τις συνθήκες ανέμου ανάλογα με την τοποθεσία πριν υποβάλουν αίτηση για άδειες, διαφορετικά τα σχέδια δεν θα είχαν κανένα νόημα. Με αυτόν τον υπολογισμό, υπάρχουν αρκετές αιτήσεις στην επενδυτική ζώνη που προτείνει η κ. Καίτη  για να στραφεί η Ελλάδα σε 100% καθαρή ενέργεια.  

Πόση αιολική ενέργεια χρειαζόμαστε;

Συγκεκριμένα, από τον Μάρτιο του 2020, πριν από τους μαζικούς πρόσφατους γύρους αιτήσεων, υπήρχαν ήδη αιτήσεις για 10,7 GW αιολικής ενέργειας στην επενδυτική ζώνη. Σύμφωνα με την Εθνική Μακροπρόθεσμη Ενεργειακή Στρατηγική (LTS-2050, διαθέσιμη στα ελληνικά εδώ ) η Ελλάδα έχει υποβάλει στην ΕΕ, η πλήρης κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ελλάδας με καθαρή ενέργεια θα απαιτούσε επιπλέον 8,9 GW αιολικής ενέργειας από το τρέχον σημείο εκκίνησης (4,2 GW υπάρχον, 8,4 GW νέα επίγεια, 0,5 GW υπεράκτια) εγκατεστημένης αιολικής ενέργειας έως το 2050 – ή έως το 2040, εάν η κυβέρνηση επιλέξει να προωθήσει αυτόν τον στόχο, όπως προτείνουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις. 

Περιττό να πούμε ότι οι αιτήσεις στην επενδυτική ζώνη που υποβλήθηκαν έως τον Μάρτιο του 2020 υπερέβαιναν επίσης τον τρέχοντα μέτριο εθνικό στόχο για το 2030 (συνολική εγκατεστημένη ισχύς 7 GW αιολικής ενέργειας), καθώς και τις αυστηρότερες αναθεωρήσεις του στόχου του 2030, που αναμένονται αυτό το φθινόπωρο. να ευθυγραμμίσει την Ελλάδα με τους στόχους της ΕΕ «Fit for 55». «Η πρόταση μιας επενδυτικής ζώνης δεν καθυστερεί την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας», λέει η Kati «είναι μια πρόταση που κερδίζει και κερδίζει».

 Αυτό δεν είναι ακριβώς αλήθεια. Υπάρχουν δύο χαμένοι από αυτούς τους υπολογισμούς, γι' αυτό η βιομηχανία αιολικής ενέργειας είναι πρόθυμη να απορρίψει την πρόταση. Το ένα είναι το όραμα της Ελλάδας ως «κόμβου» καθαρής ενέργειας, που διαφημίζεται από στελέχη αιολικής ενέργειας (για παράδειγμα από τον επικεφαλής της ΓΕΚ Τέρνα, στα ελληνικά εδώ ) και από τον ίδιο τον Μητσοτάκη (το 2019 ο προσεχής πρωθυπουργός κάλεσε για να γίνει η Ελλάδα «Η μπαταρία της Ευρώπης”). Αυτό σχετίζεται με μια ιδέα σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα παράγει και αποθηκεύει συστηματικά την περίσσεια ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές όπως η αιολική ενέργεια με σκοπό την εξαγωγή της. Η δεύτερη είναι η ιδέα ότι η πράσινη μετάβαση συνδέεται με την ανάπτυξη και την επακόλουθη μαζική ανάπτυξη «καυσίμων μεσαζόντων», όπως το υδρογόνο και τα συνθετικά καύσιμα που δεν έχουν ακόμη εφευρεθεί. Καμία από αυτές τις έννοιες δεν είναι απαραίτητη για την επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ελλάδας. 

Στο εσωτερικό της Ελλάδας, η πρόταση της Kati απορρίφθηκε καθώς οδηγεί σε λιγότερη παραγωγή αιολικής ενέργειας από τα ποσά που απαιτούνται για μια οικονομία μηδενικών εκπομπών ρύπων. Αλλά εδώ είναι η σύλληψη. Αυτά τα ποσά δεν είναι σταθερά, αλλά εξαρτώνται μάλλον από επιλογές πολιτικής. Το μαξιμαλιστικό σενάριο στη Μακροπρόθεσμη Στρατηγική (όσον αφορά την απαίτησή του για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) είναι αυτό που ονομάστηκε «New Carriers 1.5», το οποίο βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την παραγωγή «πράσινου» υδρογόνου και άλλων καυσίμων «μεσάζων», αντί άμεση ηλεκτροδότηση χρησιμοποιώντας πιο αποδεδειγμένες – και πιο αποτελεσματικές – τεχνολογίες όπως οι μπαταρίες και η αντλία αποθήκευσης. Αυτό διπλασιάζει την ποσότητα της εγκατεστημένης αιολικής ενέργειας που απαιτείται για την κάλυψη της ζήτησης.

Το εναλλακτικό σενάριο «Αποτελεσματικότητα & Ηλεκτρισμός 1.5» που περιγράφεται στη Μακροπρόθεσμη Στρατηγική, στην οποία η ανανεώσιμη ενέργεια χρησιμοποιείται για άμεση ηλεκτροδότηση, υπολογίζει ότι η Ελλάδα χρειάζεται επιπλέον 8,9 GW αιολικής ενέργειας και 11 GW ηλιακής ενέργειας για να καλύψει τις πιο αυστηρές γκολ 2050. Τα αιολικά έργα που έχουν λάβει άδεια παραγωγής από το 2021 καλύπτουν τον στόχο του 2050 για αιολική ενέργεια πάνω από τρεις φορές.

Συμφιλίωση βιοποικιλότητας και προστασίας του κλίματος

Περισσότερο από απεριόριστη πρόσβαση σε κάθε βουνοκορφή και κάθε ανεμοδαρμένο νησί της χώρας, οι επενδυτές βραβεύουν τη βεβαιότητα. Θέλουν να γνωρίζουν σε ποιες περιοχές θα επιτρέπεται η εγκατάσταση αιολικών πάρκων και σε ποιες όχι. Όταν –και εάν– τελειώσει το τρέχον, αόριστα ρυθμιζόμενο δωρεάν για όλους και τεθούν σε εφαρμογή κανόνες, πώς θα πρέπει να μοιάζουν αυτοί οι κανόνες; Ποιες είναι οι κατευθυντήριες γραμμές που θα κάνουν την αιολική ενέργεια όχι μόνο ανανεώσιμη αλλά και βιώσιμη;

Ο Λάζαρος Γεωργιάδης, βιολόγος από τη Φλώρινα της Βορειοδυτικής Ελλάδας και συν-συγγραφέας μιας πρόσφατης έκθεσης για τη «Βιοποικιλότητα στη Βαλκανική Χερσόνησο», προτείνει να μην κατασκευαστεί κανένα αιολικό πάρκο χωρίς σωστή εκτίμηση επιπτώσεων, καθορίζοντας ότι οι επιπτώσεις είναι αναστρέψιμες. «Αν ένα αιολικό πάρκο προκαλεί μη αναστρέψιμη απώλεια βιοποικιλότητας, τότε δεν πληροί το κριτήριο βιωσιμότητας και δεν πρέπει να κατασκευαστεί», λέει, προειδοποιώντας ότι η βιοποικιλότητα δεν σχετίζεται με τη μάζα του ζώου, πράγμα που σημαίνει ότι οι μικρές ακρίδες ή οι πεταλούδες είναι εξίσου πολύτιμες με τις μεγάλες αρκούδες. Είναι επιτακτική ανάγκη να σχεδιαστούν χάρτες που να υποδεικνύουν ευαίσθητες περιοχές για τη βιοποικιλότητα και επικαλύψεις με προγραμματισμένα αιολικά πάρκα για ολόκληρη τη χώρα. Μια περιοχή, η Δυτική Μακεδονία, έχει ήδη έναν τέτοιο χάρτη. Μοιάζει με αυτό:

Τα σημεία σύγκρουσης είναι εύκολο να εντοπιστούν: είναι οι πορτοκαλί κύκλοι, που δείχνουν αιολικά πάρκα που σχεδιάζονται σε ευαίσθητες περιοχές. Αυτό που αποκαλύπτει αυτός ο χάρτης είναι ότι ευαίσθητες περιοχές δεν είναι μόνο αυτές που περιλαμβάνονται στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 (πράσινες και κόκκινες ρίγες) αλλά και οι διάδρομοι που συνδέουν αυτές τις προστατευόμενες περιοχές. «Τα ζώα δεν ζουν σε γυάλινα βάζα, κυκλοφορούν». λέει ο Γεωργιάδης. Υπάρχουν δύο τύποι διαδρόμων, ένας στη στεριά (γκρι χρώμα) και ένας στον ουρανό (διαδρομή μετανάστευσης πουλιών, καφέ χρώμα). Αυτά πρέπει να γίνονται σεβαστά – αλλά προς το παρόν δεν είναι. 

Στα βόρεια της περιοχής που απεικονίζεται στον χάρτη, ακριβώς στη διασταύρωση μιας διαδρομής μετανάστευσης πουλιών και ενός οικολογικού χερσαίου διαδρόμου που χρησιμοποιείται από αρκούδες και άλλα ζώα, βρίσκεται το Νυμφαίο, το στολίδι του τοπικού ορεινού τουρισμού. Τον Ιούνιο του 2021, το υπουργείο Περιβάλλοντος έδωσε το πράσινο φως για ένα αιολικό πάρκο σε αυτό το σημείο (δεν σημειώνεται με πορτοκαλί κύκλο επειδή ο χάρτης χρησιμοποιεί δεδομένα του 2015 για εφαρμογές αιολικών πάρκων, χωρίς πολλά από τα πιο πρόσφατα).

Εγκρίθηκε το έργο του Νυμφαίου, με πρόσκληση μήνυσης περιβαλλοντικών οργανώσεων, λίγες μόλις ημέρες αφότου το Υπουργείο Περιβάλλοντος σταμάτησε την αίτηση για μέγα αιολικό έργο σε 23 νησίδες του Αιγαίου, επισημαίνοντας ότι οι πλούσιοι βιότοποι πτηνών των νησιών θα μπορούσαν να είναι έχει υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά (βλ. έκθεση της ΕΣ για τα «Μεσογειακά Γκαλαπάγκος» ). «Γίνεται πόλεμος, μπορεί να κερδίσουμε κάποιες μάχες, αλλά ο πόλεμος είναι παντού», λέει ο Γεωργιάδης, στοχαζόμενος τον καταρράκτη των αιτήσεων για αιολικά πάρκα σε όλες τις βουνοκορφές της Ελλάδας. Ο Γεωργιάδης έχει τις δικές του προτάσεις.

Πιστεύει ότι πρέπει να δημιουργηθεί ένα Εθνικό Ρυθμιστικό Σχέδιο για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, για να υποστηρίξει τη διαδικασία αδειοδότησης θέτοντας προτεραιότητες σε στρατηγικό επίπεδο. Γεωργιάδης υποστηρίζει επίσης ότι πρέπει να καταρτιστούν Ειδικά Σχέδια Περιοχής για κάθε περιοχή, ενώ οι επιπτώσεις των ήδη υφιστάμενων αιολικών πάρκων θα πρέπει να παρακολουθούνται σωστά, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στη σωρευτική φύση των επιπτώσεων στη βιοποικιλότητα. Είναι επίσης απαραίτητο, κατά την άποψή του, να δεσμευτούν οι ενδιαφερόμενοι, να τηρηθεί ο νόμος (χωρίς περικοπές υπό το πρόσχημα της «γρήγορης παρακολούθησης») και, τέλος, πέρα ​​από τη βιοποικιλότητα, το σύστημα σχεδιασμού θα πρέπει να λάβει υπόψη το τοπίο, διατηρώντας περιοχές εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς.

Ένα Εθνικό Σχέδιο Περιοχής για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και πολλά Ειδικά Σχέδια Περιοχής για πολλές περιοχές βρίσκονται τώρα υπό επεξεργασία, αλλά υπάρχει ένα τεράστιο ερωτηματικό για το εάν υπάρχουν αρκετοί πόροι που διατίθενται σε αυτή τη διαδικασία για να είναι κατάλληλα για τον σκοπό τους. Η σύμβαση για την αξιολόγηση του παλαιού Εθνικού Σχεδίου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και τη σύνταξη του νέου κοστολογείται στα 130.000 ευρώ (στα ελληνικά εδώ ), ποσό πολύ μικρό για ένα έργο τέτοιας εμβέλειας και κλίμακας. Μετά από δύο χρόνια, το σχέδιο βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της κατάρτισης, ενώ ένα άλλο έργο, με στόχο να εντοπιστούν επιτέλους οι ακριβείς συντεταγμένες των ήδη υπαρχόντων περιοχών αποκλεισμού (αρχαιολογικοί χώροι κ.λπ.) κοστολογείται στις 186.000 ευρώ (στα ελληνικά, εδώ ), και πάλι ένα ασήμαντο ποσό δεδομένης της απουσίας ακριβών στοιχείων για μεγάλες εκτάσεις της ελληνικής επικράτειας.

Γνωρίζοντας αυτά τα κενά, η Kati πρότεινε εκ των προτέρων τον αποκλεισμό του 58,6% της ελληνικής επικράτειας από την ανάπτυξη νέων αιολικών πάρκων, καθώς οι περισσότερες ευαίσθητες περιοχές εμπίπτουν στην πραγματικότητα σε αυτό το 58,6% των περιοχών Natura 2000 και των λιγότερο κατακερματισμένων εδαφών.  

Το πιο σημαντικό, οι επικριτές της κυβερνητικής προσέγγισης επισημαίνουν ότι ένα σχέδιο που ρυθμίζει τη χρήση γης για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (το οποίο τελικά θα είναι σε ισχύ, έστω και ημιτελές) δεν είναι το ίδιο με ένα Εθνικό Ρυθμιστικό Σχέδιο για την Ενεργειακή Μετάβαση. Ένα τέτοιο Master Plan θα λαμβάνει υπόψη τις συνολικές ενεργειακές ανάγκες της χώρας, τις δυνατότητες εξοικονόμησης μέσω της αποδοτικότητας και τους στόχους για μείωση των εκπομπών. Θα μπορούσε να σκιαγραφήσει εναλλακτικά σενάρια, απαντώντας στην ακόλουθη ερώτηση: πόση αιολική ενέργεια είναι πραγματικά απαραίτητη για τη μετάβαση σε μηδενικές εκπομπές και σε ποιο βαθμό η μετάβαση μπορεί να επιτευχθεί μέσω των ήδη υπαρχουσών ΑΠΕ και μέσω νέας παραγωγής που βρίσκεται σε τεχνητές επιφάνειες και όχι σε άθικτες επιφάνειες φυσικά χαρακτηριστικά. Τέτοιες εγκαταστάσεις έχουν ήδη προβλεφθεί, τόσο σε κλίμακα κοινής ωφέλειας – όπως αυτά που σχεδιάζονται για τα πρώην λιγνιτωρυχεία στη Βόρεια Ελλάδα και την Πελοπόννησο – όσο και σε μικρότερες, αποκεντρωμένες μονάδες και εγκαταστάσεις σε στέγες. Η ιεράρχηση τέτοιων προγραμμάτων έναντι των παρθένων εγκαταστάσεων θα μπορούσε να μειώσει ουσιαστικά την ανάγκη να κινηθείτε κοντά σε ευαίσθητα οικοσυστήματα και παρθένες βουνοκορφές.

Το πρώτο ερώτημα δεν θα πρέπει να είναι πού θα ήταν βέλτιστο να τοποθετηθούν ανεμογεννήτριες στα βουνά της Ελλάδας, αλλά πόσες χρειάζονται πραγματικά, μετά το δυναμικό ενεργειακής απόδοσης, για λιγότερο επεμβατικές εγκαταστάσεις ηλιακής και αιολικής ενέργειας σε τοποθεσίες που έχουν ήδη αλλοιωθεί από ανθρώπινη παρέμβαση. Η προσέγγιση της κ.Καίτη δείχνει ότι υπάρχει αρκετός χώρος για την ελληνική κυβέρνηση να οδηγήσει την Ελλάδα σε 100% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να προστατεύσει τους πολυτιμότερους οικοτόπους της. Το μόνο που χρειάζεται να κάνει είναι να εγκαταλείψει την ιδέα της Ελλάδας ως «κόμβου» πράσινης ενέργειας. Πρέπει επίσης να επικεντρωθεί στο ρεαλιστικό σενάριο της ενεργειακής απόδοσης και της ηλεκτροδότησης, παρά σε ένα εξαιρετικά κερδοσκοπικό μέλλον με υδρογόνο και νέα καύσιμα. Δεν χρειάζεται να κόβουμε τα φτερά των επενδυτών αιολικής ενέργειας, απλώς για να ευθυγραμμίσουμε το κέρδος τους με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και της παρθένας ομορφιάς της Ελλάδας.

Μια συντομότερη έκδοση αυτού του άρθρου δημοσιεύτηκε στα γερμανικά από το NZZ .

 Πηγή : https://www.reportersunited.gr/   Γράφει: η Ευριδίκη Μπέρση

Δεκέμβρης ’44: «Αυτά τα κόκκινα σημάδια είναι από αίμα…»

 

Υπάρχουν σελίδες της σύγχρονης ιστορίας που καίνε… Υπάρχουν γεγονότα που δεν γίνονται λαϊκό ανάγνωσμα ούτε εικονογραφούνται σε περιοδικά ποικίλης ύλης… Υπάρχουν ταξικές συγκρούσεις όπου ήρωες είναι οι ίδιες οι λαϊκές μάζες και όχι «μυθικά» πρόσωπα…

Του ΤΑΣΟΥ ΚΑΤΙΝΤΣΑΡΟΥ        

 Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα  της Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς  ΠΡΙΝ, στις 7.12.1997

Δεν είναι η επετειομανία της εποχής που μας αναγκάζει να σκύψουμε πάλι απάνω από τον Κόκκινο Δεκέμβρη του ’44. Είναι η θέληση μας να συνεχίσουμε τον αγώνα για τη νικηφόρα επανάσταση που δεν θα χαθεί μέσα από νέες Βάρκιζες: γι’ αυτό είναι απαραίτητη η μάχη της μνήμης ενάντια στη λήθη, γι’ αυτό είναι απαραίτητη η επανασύνδεση μας με τα κορυφαία γεγονότα του ελληνικού επαναστατικού κινήματος.

Το πλαίσιο

Αναμφισβήτητα, ο Δεκέμβρης του ’44, αποτελεί την πιο μεγάλη ιστορική στιγμή για το ελληνικό επαναστατικό κίνημα. Έχοντας διεξάγει έναν τιτάνιο τρίχρονο αγώνα ενάντια στους Γερμανούς και Ιταλούς κατακτητές και τα ντόπια στηρίγματα τους, ο ελληνικός λαός δεν δίστασε να σηκώσει το λάβαρο της επανάστασης πρώτος σ’ ολόκληρο τον κόσμο, προτού ακόμα τελειώσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Το Δεκέμβρη του ’44 τέθηκε το πρόβλημα που βάζει κάθε επανάσταση: Ποιος κυβερνάει ποιον; Σ’ αυτό το ερώτημα οι Έλληνες αγωνιστές απάντησαν με το αίμα τους.
Αυτή ήταν η κοινωνική επανάσταση που τόσο ήθελαν να ξεχάσουν οι επικεφαλής του λαϊκού κινήματος, η οποία μπήκε στην ημερήσια διάταξη στο τέλος του ’44.

Η Μάχη της Αθήνας και η τραγική κατάληξη της δεν είναι ένα ξαφνικό και ανεξήγητο γεγονός. Είναι αποτέλεσμα και ποιοτικό άλμα μιας ποσοτικής συσσώρευσης αγώνων και μαχών ενός μεγαλειώδους κινήματος, του μεγαλύτερου αντιστασιακού κινήματος της Ευρώπης. Ταυτόχρονα, όμως, αποτελεί και το οριακό σημείο μιας σειράς λαθών και συμβιβασμών, υποχωρήσεων και ξεπουλημάτων που έκανε η ηγεσία του ΚΚΕ.

Ενώ η εργατική τάξη και ο πληθυσμός της υπαίθρου τρία χρόνια πάλευαν ενάντια στους χιτλερικούς και τους ντόπιους συνεργάτες τους, έχοντας ως όραμα τους μια Ελλάδα απαλλαγμένη από την εκμετάλλευση και την καταπίεση, από την «ξένη ακρίδα» και το φασισμό, το ΚΚΕ, κορμός και εγκέφαλος αυτού του αγώνα, δεν έδωσε επαναστατική προοπτική στη λαϊκή πάλη, την περιόρισε στα ασφυχτικά πλαίσια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, αναζητώντας μια αλλαγή στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος που θα του έδινε μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων και μια σημαντική θέση στην πολιτική ζωή του τόπου.

Οι ρίζες

Οι ρίζες αυτής της πολιτικής αναμφισβήτητα βρίσκονται στην 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ το 1934, όπου η διορισμένη από τη Γ’ Διεθνή, ηγεσία υπό τον Ν. Ζαχαριάδη τροποποιεί για πρώτη φορά το πρόγραμμα του κόμματος και αλλάζει το χαρακτήρα της επερχόμενης ελληνικής επανάστασης, από σοσιαλιστικό σε αστικοδημοκρατικό.

Αυτή η πολιτική, που προπολεμικά οδήγησε στο Σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα στη θέση της λαϊκομετωπικής αντίληψης που κυριάρχησε, και στην ολοκληρωτική διάλυση του κόμματος από τη δικτατορία του Μεταξά, κατά τη διάρκεια της Αντίστασης, οδηγεί την ηγεσία του ΚΚΕ, ενώ ουσιαστικά είναι η μόνη μαχόμενη πολιτική δύναμη στην κατεχόμενη Ελλάδα και συγκεντρώνει την ενθουσιώδη λαϊκή υποστήριξη, ν’ αναζητάει συνεχώς συμμαχίες με χρεοκοπημένα αστικά ραμολυμέντα και να υπογράφει ατιμωτικές συμφωνίες, όπως αυτές του Λιβάνου (Μάης του ’44) και της Γκαζέρτας (Σεπτέμβρης του ’44).

Στο Λίβανο, αποδεχόμενοι το σχηματισμό κυβέρνησης Εθνικής, Ενότητας με πρωθυπουργό τον Παπανδρέου και παίρνοντας 7 υπουργεία, παρέδωσαν την εξουσία ουσιαστικά στην αστική τάξη. Δέχτηκαν τη δημιουργία Εθνικού Στρατού (τη διάλυση δηλαδή του ΕΛΑΣ) και μαζί με τους συνωμότες του Καΐρου χαρακτήρισαν την εξέγερση των Ελλήνων στρατιωτών και ναυτών στη Μέση Ανατολή ως «έγκλημα εναντίον της πατρίδος» (!) αφιερώνοντας ολόκληρη παράγραφο για να αναφέρουν ότι «εις την ύπαιθρον θα διασφαλιστεί η τάξις, η προσωπική ασφάλεια και η πολιτική ελευθερία», ανοίγοντας έτσι το δρόμο για να χαρακτηριστεί στη συνέχεια «τρομοκρατικό» το έργο του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στις απελευθερωμένες περιοχές!
Στη Γκαζέρτα, νομιμοποίησαν, προκαταβολικά την εγγλέζικη επέμβαση, βάζοντας τον ΕΛΑΣ κάτω από τις διαταγές του Σκόμπυ!!

Έτσι ευνουχίστηκε το πιο δυνατό απελευθερωτικό κίνημα της Ευρώπης, που αριθμούσε πάνω από 1.500.000 οργανωμένα μέλη, μ’ έναν εμπειροπόλεμο στρατό 200.000 αντρών κι είχε στο πλευρό του την πλειοψηφία του ελληνικού λαού!!

Το ξεκίνημα

Με τον ερχομό του Παπανδρέου στην Ελλάδα, η τραγωδία μπήκε στην τελευταία της πράξη.
Η πρώτη δουλειά της κυβέρνησης ήταν ο διορισμός του γνωστού φασίστα και χίτη στρατηγού Σπηλιωτόπουλου ως στρατιωτικού διοικητή της Αθήνας. Ο Παπανδρέου διασκεδάζει τις έντονες διαμαρτυρίες των ΚΚΕ-ΕΑΜ… διαβεβαιώνοντας τους πως όλα θα πάνε καλά!!

Οι φασίστες, οι χίτες, οι γερμανοτσολιάδες, οι δοσίλογοι, όλα τα κατακάθια της κοινωνίας, κάτω από την κάλυψη των εγγλέζικων στρατευμάτων, αναθαρρεύουν και προκαλούν. Τα ξενοδοχεία της Ομόνοιας γίνονται φασιστικές σφηκοφωλιές.
Η οργή του λαού μεγαλώνει. Το σύνθημα «θάνατος οπούς προδότες» γεμίζει τους τοίχους των πόλεων, γίνεται κεντρικό σύνθημα του ελληνικού λαού.

Τελικά την 1 Δεκέμβρη σπάει η «βόμβα»! «Ο αρχιστράτηγος των εν Ελλάδι εδρευουσών συμμαχικών δυνάμεων» (συμφωνία της Γκαζέρτας) Σκόμπυ διατάζει τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ και την απομάκρυνση του από την Αθήνα μέχρι τις 10 του Δεκέμβρη.

Το ύπουλο σχέδιο των Εγγλέζων ιμπεριαλιστών και της αστικής τάξης, που από καιρό έχει μελετηθεί, μπαίνει σ’ εφαρμογή. Ο στόχος των αντιδραστικών είναι η συντριβή του
ΕΛΑΣ.

Μερικούς μήνες πριν, τον Αυγού στο του ’44, ο Τσόρτσιλ τηλεγραφούσε στον Ίντεν (υπουργό του των Εξωτερικών): «Η υπόθεση μου φαίνεται πως έχει φτάσει στο ακόλουθο σημείωμα: Ή θα υποστηρίξουμε τον Παπανδρέου, εξ το ανάγκης και δια της βίας, όπως το έχουμε υποσχεθεί, ή θα παύσουμε να ενδιαφερόμαστε για τη Ελλάδα». Ακολουθεί, μερικές μέρει μετά, τηλεγράφημα του Παπανδρέου προς Τσόρτσιλ: «Τα πολιτικά μέσα προς αντιμετώπισης καταστάσεως δεν είναι πλέον επαρκή! Μόνον ή άμε σος παρουσία επιβλητικών βρετανικών δυνάμεων στην Ελλάδα και μέχρι των τουρκικών ακτών μπορεί να μεταβάλει την κατάσταση» Ώσπου, τι Νοέμβριο του ’44, ο Τσόρτσιλ, τηλεγραφεί στον Ίντεν που βρισκόταν στην Ελλάδα: Περιμένω σίγουρα ρήξη με το ΕΑΜ και δεν πρέπει να την αποφύγουμε με την προϋπόθεση ότι θα διαλέξουμε εμείς το έδαφος και τη  στιγμή».

Αυτά τα τρία αποκαλυπτικά τηλεγραφήματα, από τα απομνημονεύματα του Τσόρτσιλ, αποδεικνύουν τις βρωμερές συνωμοσίες και τα ύπουλα σχέδια των ελληνικής μπουρζουαζίας, που για μήνες ετοίμαζαν τη συντριβή του λαϊκού μας κινήματος. Απ’ αυτά βγαίνει το συμπέρασμα πως η διαταγή του Σκόμπυ για αφοπλισμό του ΕΛΑΣ δεν ήταν παρά η επιλογή της «κατάλληλης στιγμής».
Οι 7 εαμίτες υπουργοί, ακόμα κι αυτή τη στιγμή, που το κίνημα κινδυνεύει να στραγγαλιστεί, απλώς αντιπροτείνουν τη διάλυση όλων των στρατιωτικών σωμάτων (!) αλλά ο Παπανδρέου δεν δέχεται.

Το αιματοκύλισμα

Τότε το ΚΚΕ αποφασίζει ν’ αντιδράσει. Οι 7 εαμίτες υπουργοί παραιτούνται και το ΕΑΜ καλεί τον αθηναϊκό λαό σε διαδήλωση διαμαρτυρίας στις 3 του Δεκέμβρη στο Σύνταγμα και σε Γενική Απεργία στις 4 του Δεκέμβρη.

Η κυβέρνηση Παπανδρέου, μπασμένη στο κόλπο, απαγορεύει τη διαδήλωση με την αιτιολογία του… κινδύνου εκτροπών, αλλά 200.000 λαού αψηφούν την απαγόρευση και πλημμυρίζουν τους δρόμους.
Έτσι άρχισαν τα ματωμένα γεγονότα του Δεκέμβρη.

«Δύο άγνωστοι», όπως ανακοίνωσε μετά η αστυνομία, πυροβολούν μέσα στο συγκεντρωμένο πλήθος και σκοτώνουν πολλούς διαδηλωτές. Στην πραγματικότητα, η επίθεση ήταν σχεδιασμένη και άρχισε ταυτόχρονα από 5 κατευθύνσεις: από τη στέγη της Βουλής πυροβολούν το λαό οχυρωμένοι τσολιάδες, χίτες και χωροφύλακες, από το ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία εδεσίτες, από τη διεύθυνση της αστυνομίας μπουραντάδες στη γωνία Νίκης και Μητροπόλεως, καθώς και στις στήλες του Ολυμπίου Διός αστυφύλακες.

Δημιουργείται πανικός. Όλοι τρέχουν αλαφιασμένοι για να κρυφτούν στα δέντρα και στα περίπτερα της πλατείας Συντάγματος. Οι Άγγλοι παρακολουθούν τη φοβερή σκηνή ατάραχοι από τα μπαλκόνια.
Ξένοι δημοσιογράφοι μπαίνουν μπροστά σε φάλαγγα διαδηλωτών και αναγκάζουν τις συμμορίες των ταγματασφαλιτών να σταματήσουν το πυρ. Αναπτύσσεται διαδήλωση στην Πανεπιστημίου. Μπροστά πηγαίνουν άσπρα πανό βουτηγμένα στο αίμα των νεκρών. Πίσω έρχεται ένα γιγάντιο πανό που το βαστούν κορίτσια που τραγουδούν το «πέσατε θύματα».

Το πανό γράφει: «Όταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας, διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα. ΕΑΜ». Οι ξένοι δημοσιογράφοι το φωτογραφίζουν και την επόμενη μέρα κυκλοφορεί σ’ ολόκληρο τον κόσμο, αφήνοντας κατάπληκτους τους λαούς. Απολογισμός της μεγάλης σφαγής: νεκροί 24, τραυματίες 140.

Τα εγγλέζικα στρατεύματα συλλαμβάνουν χιλιάδες λαϊκούς αγωνιστές, για να τους χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια ως ομήρους.

Την άλλη μέρα, 4 του Δεκέμβρη, ο λαός της Αθήνας θάβει τους νεκρούς του. Είναι ένα θέαμα πρωτοφανές. 600. 000 διαδηλωτές ακολουθούν τα φέρετρα. Με σφιγμένες γροθιές, με πρόσωπα σφραγισμένα από την οργή, ο τεράστιος αυτός όγκος συνοδεύει τα τιμημένα παλικάρια στην τελευταία τους κατοικία. Γυρίζοντας από την κηδεία, ο λαός δέχεται ύπουλη επίθεση με πολυβόλα στην πλατεία Ομόνοιας. Χίτες και εδεσίτες χτυπάνε λυσσασμένα τις άοπλες μάζες. Νεκροί 34, τραυματίες 69, είναι ο καινούριος φοβερός απολογισμός.

Το ποτήρι της λαϊκής οργής φουσκώνει. Με την κραυγή «όπλα-όπλα» «εκδίκηση», οι χιλιάδες λαού ξεχύνονται προς τις συνοικίες μας και αφού οπλίζονται με ό,τι βρουν ρίχνονται στον αγώνα.

Ο Δεκέμβρης

Έτσι άρχισε ο Μεγάλος Δεκέμβρης. Η ανθρώπινη αντίσταση ενάντια στη μηχανοκίνητη βία. Έτσι άρχισαν 33 ημέρες ηρωικής πάλης, που όμοιες τους μόνο σ’ ελάχιστες περιπτώσεις στην ιστορία του παγκόσμιου εργατικού κινήματος μπορούμε να βρούμε.

Οι ηρωικοί προλετάριοι, υπακούοντας στο υγιές ταξικό τους ένστικτο, ρίχτηκαν με μανία ενάντια στην πλουτοκρατία και τους συμμάχους Εγγλέζους ιμπεριαλιστές. Μαζί με το λαό πολεμάει ο εφεδρικός ΕΛΑΣ της Αθήνας και η μεραρχία Κορίνθου του τακτικού ΕΛΑΣ, με τον καπετάν Ορέστη επικεφαλής που βρέθηκε τυχαία στην Αθήνα.

Άντρες, γυναίκες, γέροι και παιδιά, όλοι δίνουν το παρόν στο ταξικό προσκλητήριο. Οι εργατογειτονιές της Αθήνας γίνονται προλεταριακά κάστρα άπαρτα από τους μηχανοκίνητους εισβολείς. Καισαριανή, Κοκκινιά, Βύρωνας, Δραπετσώνα, Περιστέρι κ.λπ., περνάνε στην ιστορία.

Η ηγεσία του ΚΚΕ, ακόμη και αυτή τη στιγμή, που η σύγκρουση είναι γεγονός, αμφιταλαντεύεται, δεν κινητοποιεί τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ, δεν δίνει το σύνθημα για την τελική έφοδο. Αντί να ρίξει τον κύριο όγκο του ΕΛΑΣ στην Αθήνα και να ξεκαθαρίσει την κατάσταση πριν φτάσουν εγγλέζικες ενισχύσεις, απομακρύνει τις στρατοπεδευμένες έξω από την Αθήνα δυνάμεις του ΕΛΑΣ
και τις στέλνει στην Ήπειρο, για ν’ αναλάβουν επιχειρήσεις εναντίον των υπολειμμάτων του ΕΔΕΣ!! Στην ουσία, αυτή η ενέργεια δεν ήταν παρά υποταγή στη διαταγή του Σκόμπυ, δεν ήταν παρά χειρονομία καλής θέλησης του ΚΚΕ στους Βρετανούς Ιμπεριαλιστές!!

Παγιδευμένοι μέσα στην αντεπαναστατική γραμμή της Εθνικής Ενότητας, οι υποτιθέμενοι ηγέτες του κινήματος προσπαθούν με κάθε τρόπο να ευνουχίσουν την πάλη της εργατιάς και του λαού, τον ηρωικό αγώνα των μελών και οπαδών τους!!

Πρόταση του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ να χτυπηθούν οι Εγγλέζοι σ’ ολόκληρη την Ελλάδα απορρίπτεται από το ΚΚΕ, όπως αποκαλύπτει στα απομνημονεύματα του ο στρατηγός Στέφανος Σαράφης. Και δεν φτάνει αυτό, αλλά μέσα στην Αθήνα, ενώ οι Εγγλέζοι βομβαρδίζουν από ξηρά, θάλασσα και αέρα τις πολυάνθρωπες συνοικίες μακελεύοντας τον πληθυσμό, το ΚΚΕ αρνείται να δώσει εντολή επίθεσης ενάντια στους εισβολείς. Έτσι, σε πολλές περιπτώσεις εγγλέζικα καμιόνια φυγαδεύουν χίτες και ταγματασφαλίτες, που έχουν αποκλειστεί μέσα σε κτίρια από επαναστατικές δυνάμεις.

Μικρό χρονικό

Μέσα στα τρία πρώτα 24ωρα της Επανάστασης η Αθήνα περνά ουσιαστικά στα χέρια του λαού της.
Τότε μπαίνει στη μάχη ο Σκόμπυ. Το πρώτο του πολεμικό ανακοινωθέν ρίχνεται από αεροπλάνα: «θα σας χτυπήσουμε από ξηράς, θαλάσσης, και αέρος».

Η αγγλική αεροπορία αρχίζει από τις 8 του Δεκέμβρη να βομβαρδίζει νύχτα και μέρα την Αθήνα. Αυτό που δεν τόλμησαν να κάνουν οι Γερμανο-Ιταλοί φασίστες, το κάνανε οι Άγγλοι «σύμμαχοι», οι «προστάτες της ελευθερίας του δυτικού κόσμου». Χτύπησαν και ανέσκαψαν την Αθήνα, ανοχύρωτη πόλη σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις. Και όχι μόνο αυτό. Εγκατέστησαν πάνω στην Ακρόπολη πυροβολικό και όλμους, και ξέροντας πως ο ΕΛΑΣ δεν θα χτυπήσει με κανέναν τρόπο την Ακρόπολη, έκαναν στάχτη όλες τις γύρω συνοικίες: Φιλοπάππου, Κουκάκι, Ψυρρή, Ασύρματο, Καλλιθέα, θησείο.

Το τέλος

Ο ηρωισμός όμως και η αυτοθυσία δεν έφταναν για να κερδηθεί ένας τέτοιος αγώνας.
Την ώρα που οι Εγγλέζοι αποβίβαζαν κατά χιλιάδες στον Πειραιά και στο Φάληρο Ινδούς, Αιγυπτίους και Βρετανούς στρατιώτες, το ΚΚΕ δεν μετακίνησε ούτε ένα τάγμα του πανίσχυρου ΕΛΑΣ για να  ενισχύσει τον αγώνα της Αθήνας. Ενώ ο Σκόμπι εξόντωνε μαζικά τον άμαχο πληθυσμό βομβαρδίζοντας απ’ όλες τις διευθύνσεις, το ΚΚΕ έστελνε διαμαρτυρίες στους διεθνείς οργανισμούς και την εγγλέζικη Βουλή των Λόρδων.

‘Όταν λαϊκοί αγωνιστές υπονόμευσαν το ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία και ήταν έτοιμοι να το ανατινάξουν μαζί με όλη την ηγεσία της ελληνικής και αγγλικής αντίδρασης, το ΚΚΕ τους σταμάτησε, θεωρώντας «παραφροσύνη και άσκοπη ανθρωποσφαγή» μια τέτοια ενέργεια. Στην πραγματικότητα, όμως, γιατί ήθελε ήδη να δώσει το σύνθημα της υποχώρησης.

Στις 5 του Γενάρη του ’45, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ που μάχονταν στην Αθήνα ανασυντάσσονται και βγαίνουν από την πρωτεύουσα, υπακούοντας στη διαταγή υποχώρησης. Μαζί τους βγαίνουν και 100.000 λαού, για να γλιτώσουν από τους Εγγλέζους και τους χίτες «ελευθερωτές».
Έτσι τελειώνει ο Μεγάλος Δεκέμβρης του ’44.
Στις 14 του Γενάρη υπογράφουν ανακωχή με τον Σκόμπυ και αρχίζουν συζητήσεις για υπογραφή συμφωνίας.

Ενώ οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ παραμένουν ανέπαφες και ετοιμοπόλεμες, ενώ «στις αρχές τον Φλεβάρη» ο ΕΛΑΣ ήταν έτοιμος ν’ αντιμετωπίσει οποιαδήποτε νέα επίθεση», όπως γράφει ο Στέφανος Σαράφης, το ΚΚΕ στις 12 τον Φλεβάρη υπογράφει τη Συμφωνία της Βάρκιζας, με την οποία βάζει ταφόπετρα στον επαναστατικό αγώνα του ελληνικού λαού. Αποστρατεύουν και διαλύουν ΕΛΑΣ , ενώ χιλιάδες λαϊκοί αγωνιστές παραδίνονται στο έλεος του ταξικού εχθρού ως παραβάτες του κοινού ποινικού δικαίου!!
Με τη Συμφωνία της Βάρκιζας, οι «ηγέτες» παραδίνουν τα όπλα στην αντίδραση, οδηγώντας το λαϊκό κίνημα στη σφαγή.

Μοναδική εξαίρεση αποτέλεσε ο λαϊκός ήρωας Άρης Βελουχιώτης, που μαζί με μερικές δεκάδες συναγωνιστές του δεν δέχτηκε να πειθαρχήσει σε μια συμφωνία που πρόδινε τα λαϊκά συμφέροντα, και σκοτώθηκε πιστός στον όρκο που είχε δώσει για την απελευθέρωση του ελληνικού λαού.

Επίλογος

Τα Δεκεμβριανά δεν ήταν τίποτ’ άλλο από την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα στη σύγχρονη εποχή.
Με τα γεγονότα του Δεκέμβρη πήρε τέλος η ερμαφρόδιτη κατάσταση που προσπαθούσε να συντηρήσει η ηγεσία του λαϊκού κινήματος ολόκληρη την κατοχική περίοδο και στην αρχή της απελευθέρωσης, διαλύοντας τη νόθα «εθνική ενότητα» που τόσα δεινά συσσώρευσε στη χώρα και το λαό.
Ο Κόκκινος Δεκέμβρης, η αυθεντική ελληνική Επανάσταση που χάθηκε, συστηματικά θάβεται από όλες τις πλευρές του σύγχρονου πολιτικού φάσματος, ακριβώς γι’ αυτόν το λόγο: γιατί υπενθυμίζει τη «ρίζα του κακού», γιατί υπονομεύει κάθε προσπάθεια ταξικής συμφιλίωσης και δείχνει το μοναδικό δρόμο κάθε απελευθερωτικής προσπάθειας, αυτόν της εξέγερσης και της επανάστασης.

Μια προσωπική κατάθεση

Στη γειτονιά μου, στο Περιστέρι, πολύ μικρός, είδα μια οβίδα στην αυλή ενός σπιτιού, καμιά πενηνταριά μέτρα από το δικό μου σπίτι. Δεν ήταν γερμανική, όπως νόμισα στην αρχή, αλλά εγγλέζικη…
Μετά έμαθα ότι ο διπλανός μας σκοτώθηκε το ’44, όταν μια ίδια οβίδα, εκτοξευμένη από την Ακρόπολη(!), μπήκε από το φωταγωγό, «βρήκε» το γείτονα στη κουζίνα του σπιτιού του και τον αποκεφάλισε…

Ύστερα ήρθαν οι διηγήσεις στις οικογενειακές συγκεντρώσεις όταν πρωτάκουγα για τα Δεκεμβριανά είκοσι χρόνια μετά απ’ αυτά. Για το Λαϊκό Δικαστήριο που στήθηκε στην πλατεία της Παιδικής Χαράς στο Περιστέρι, όπου καταδικάστηκε σε θάνατο και ποδοπατήθηκε από το λαό ο διοικητής της αστυνομίας της περιοχής.

Για τις μάχες του εφεδρικού ΕΛΑΣ με τους Εγγλέζους, τους χίτες και τους ταγματασφαλίτες. Για τα λιανοντούφεκα και τις «κονσέρβες Σκόμπυ». Για την «παρέλαση» των εγγλέζικων αρμάτων όταν κατόρθωσαν να καταλάβουν τη γειτονιά…

Το ’67 έγινε η δικτατορία και οι αντίστοιχες κουβέντες «κόπηκαν μαχαίρι»…
«Ξανασυνάντησα» το Κόκκινο Δεκέμβρη μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείο το 73, όταν έμαθα ότι ο λόχος Λόρδος Μπάιρον της ΕΠΟΝ ήταν αυτός που πρώτος είχε κάνει κατάληψη στο Πολυτεχνείο το ’44 και έδωσε μια από τις πιο ηρωικές μάχες του Δεκέμβρη.

Ύστερα ήρθε η βιβλιακή γνώση, οι αφηγήσεις των αγωνιστών, η ιστορία…
θα μου μείνει όμως αξέχαστη η πρώτη φορά που άκουσα μια ολοκληρωμένη διήγηση και άποψη για το Δεκέμβρη. Ήταν σε μια από τις διαλέξεις που πραγματοποιούσε η ΚΟ Μαχητής στα γραφεία της, στη Σπύρου Τρικούπη τότε. Στην 32 επέτειο του Δεκέμβρη, το 1976, ο αξέχαστος σύντροφος Αγησίλαος Χριστοδουλόπουλος επί τρεις ώρες μας παρουσίαζε όλο το μεγαλείο και το δράμα του Κόκκινου Δεκέμβρη, μ’ αυτό τον τρόπο που μόνο αυτός μπορούσε.

 

Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών σήμερα. Τη φετινή όμως 25η Νοέμβρη υπάρχουν πολύ περισσότεροι λόγοι να «φωτίσουμε» τη θέση των γυναικών και να αντιδράσουμε στη βία εναντίον τους. Βία με διάφορες μορφές και ως μέρος μιας «κουλτούρας» που θέλει να χρησιμοποιείται ο αδύναμος, η αδύναμη, εν προκειμένω με βάση το φύλο, για οικονομική υπερεκμετάλλευση, για να εκτονώνουμε τη δυστυχία που γεννά η κοινωνική οργάνωση και για να υπερισχύουμε έναντι κάποιου, ρόλος ζωτικός γι’ αυτήν.

Γράφει η Μαριάνθη Πελεβάνη

26 Νοε 2020     https://tvxs.gr/news/ellada/bia-kata-ton-gynaikon-mia-alli-pandimia

Στην εποχή του κορονοϊού οι γυναίκες είναι παρούσες στην πρώτη γραμμή της μάχης στα νοσοκομεία, στα supermarket, στην καθαριότητα, υπό τις πιο δύσκολες συνθήκες, χωρίς ωράρια και συνήθως με επισφαλείς συμβάσεις εργασίας, αλλά κυρίως χωρίς υγειονομική ασφάλεια, έκθετες στις ελλείψεις προσωπικού και μέσων προστασίας. Ταυτόχρονα και στην πρώτη γραμμή της φροντίδας εντός σπιτιού, εντός οικογένειας. Κι όμως όχι απλώς παραμένουν τα πρώτα υποψήφια θύματα της τροφοδοτούμενης βίας αλλά ο εγκλεισμός, λόγω πανδημίας, έχει δημιουργήσει ασφυκτικές συνθήκες για πολλές γυναίκες. Ο χώρος του σπιτιού είναι ακόμη πιο απειλητικός και η ενδοοκογενειακή βία αυξάνεται ποσοτικά και ποιοτικά. Γι’ αυτό και η πανδημία δεν σταματά την κοινωνική δράση, τη φεμινιστική διαμαρτυρία, όπως λένε φεμινιστικές οργανώσεις και συλλογικότητες γυναικών και καλούν σε εκδήλωση διαμαρτυρίας στο Σύνταγμα, στις 4 το απόγευμα, με πανό και φυλλάδια, με την τήρηση όλων των υγειονομικών μέτρων.

«Υπάρχουν αρκετά στοιχεία που δείχνουν τριπλάσια αύξηση των κλήσεων στη γραμμή SOS, 15900, για βία κατά των γυναικών κατά τη διάρκεια του πρώτου εγκλεισμού. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας, οι κλήσεις για περιστατικά βίας τον Απρίλιο έφθασαν τις 1.070, ενώ οι αντίστοιχες κλήσεις το Μάρτιο ήταν 325. Γενικότερα διεθνώς καταγράφηκε από 20% έως 30% αύξηση. Η Γραμματεία Ισότητας έκανε μια καμπάνια ενημέρωσης με βιντεάκι που προβλήθηκε από την τηλεόραση. Αυτή, τη φορά δεν έχει κάνει δημοσίως τίποτε μέχρι στιγμής», λέει στο tvxs.gr, η Σίσσυ Βωβού από Το Μωβ, την Οργάνωση Γυναικείων Δικαιωμάτων.

«Να σημειώσουμε ότι αυτό που είδαμε μέσα στην καραντίνα είναι ότι χρόνια κακοποιητικοί σύζυγοι και σύντροφοι ασκούν και πιο συχνά και πιο έντονα βία. Μετά το τέλος της πρώτης καραντίνας ήταν πολλές οι γυναίκες που ζήτησαν υποστήριξη και νομική βοήθεια. Φαίνεται πως όλη αυτή η εμπειρία της καραντίνας έσπρωξε κάποιες γυναίκες να σπάσουν τον κύκλο της βίας, να κάνουν το βήμα να βγουν από την κακοποίηση. Δυστυχώς όμως υπάρχουν και φαινόμενα ανεπάρκειας των Αρχών. Υπήρξε για παράδειγμα καταγγελία γυναίκας στο κέντρο μας, η οποία απευθύνθηκε ως θύμα βίας στο αστυνομικό τμήμα, όπου της είπαν ότι δεν μπορούν να την εξυπηρετήσουν λόγω ανστολής των λειτουργιών του τμήματος εξαιτίας της πανδημίας και μετά χρειάστηκε η δική μας παρέμβαση και δημοσιοποίηση της καταγγελίας για να παρέμβει το τμήμα για την εξάλειψη της ενδοοικογενειακής βίας της ΓΑΔΑ και έτσι να μπορέσει η γυναίκα τελικά να καταθέσει τη μήνυσή της. Παρόλη την πρόοδο και την εκπαίδευση της αστυνομίας, διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν όργανα της αστυνομίας που αναπαράγουν έμφυλα στερεότυπα. Έτσι συχνά οι γυναίκες δεν ενημερώνονται για τα δικαιώματά τους, αποτρέπονται από το να καταθέσουν μήνυση τύπου “τώρα που να μπλέκεις” και κυρίως δεν ακολουθείται η αυτόφωρη διαδικασία»,  εξηγεί στο tvxs.gr η Αναστασία Κεφαλληνού από το Κέντρο Γυναικείων Μελετών και Ερευνών Διοτίμα.

Γενικότερα, η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών είναι μια παλιά και παγκόσμια πανδημία. Λαμβάνει δε, πολλές μορφές, από σωματικές επιθέσεις έως την εμπορία ανθρώπων, από τη σεξουαλική βία μέχρι τον γάμο μικρών κοριτσιών, από ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων μέχρι γυναικοκτονία, κι από την κακοποίηση έως την υποταγή. Πρόκειται αναμφίβολα για ένα πολιτικό ζήτημα, δεδομένου ότι η βία κατά των γυναικών συνδέεται με ευρύτερα θέματα εξουσίας και ελέγχου στις εξουσιαστικές κοινωνίες μας.

Μέρος αυτών των δομών και τα ΜΜΕ, συχνότερα παίζουν αρνητικά σημαντικό ρόλο στην αναπαραγωγή στερεοτύπων που καλούν τη γυναίκα να υποτάσσεται και μιας κουλτούρας κοινωνικής ανοχής απέναντι στην έμφυλη βία. Ο τρόπος κάλυψης των έμφυλων εγκλημάτων από τα ΜΜΕ κάνει λόγο για «εγκλήματα τιμής» και «πάθους», ενώ οι γυναίκες χαρακτηρίζονται ως «άτυχες» και κάποιες φορές υπογείως ως «προκλητικές».

«Στα ΜΜΕ βλέπουμε τίτλους του τύπου “την σκότωσε γιατί την αγαπούσε”, “η ζήλια του όπλισε το χέρι”, κ.λπ. Αυτός ο τρόπος κάλυψης αποκρύπτει τα πραγματικά βαθύτερα αίτια αυτού του εγκληματικού φαινομένου που έχουν να κάνουν με κοινωνικές αντιλήψεις που θέλουν τη γυναίκα υποτελή, ενώ πολλές φορές βλέπουμε να κατηγορούνται τα θύματα γι αυτό που τους έχει συμβεί, ακόμη και μεταξύ σοβαρού και αστείου να σχολιάζεται η εμφάνισή τους, κ.λπ», εξηγεί η Αναστασία Κεφαλληνού.

«Είναι εντυπωσιακό πως παρά την πανδημία και την υγειονομική κρίση, τα τηλεοπτικά κανάλια δεν χάνουν στιγμή να δημιουργούν νέες σκουπιδοεκπομπές που εξευτελίζουν τις γυναίκες, όπως το Bachelor στο οποίο μαλλιοτραβιούνται οι κοπέλες για τον Παναγιώτη και προσπαθούν να εξοντώσουν η μια την άλλη. Στο Big Brother μάλιστα υπήρξε ένας από τους παίκτες που διαφήμισε το βιασμό που θα κάνει αν δεν του κάτσει κάποια γυναίκα, ο οποίος βέβαια τιμωρήθηκε, όμως η “κλασική” αυτή εκπομπή είναι φυτώριο έμφυλης βίας και την καταδικάζουμε, έχουμε δε παραπέμψει κάποια κομμάτια της στο ΕΣΡ», επισημαίνει η Σίσσυ Βωβού.

Εξάλλου πέρα από τις «χτισμένες» κοινωνικές αντιλήψεις ακόμη και το Δίκαιο αντιμετώπιζε τις γυναικοκτονίες ως «εγκλήματα  τιμής» ή «εγκλήματα πάθους». Γιατί όμως γυναικοκτονίες;  Τι είναι η γυναικοκτονία;

 

Οι γυναικοκτονίες είναι δολοφονίες γυναικών λόγω του φύλου τους, με δράστες στην πλειονότητα των περιπτώσεων κακοποιητικούς συζύγους, συντρόφους και συγγενείς, που ασκούν χρόνια βία στα θύματα. Πρόκειται για ανθρωποκτονία γυναικών, από πρόθεση, επειδή είναι γυναίκες και διαπράττεται με κίνητρο την άσκηση κοινωνικού ελέγχου στα σώματα, αλλά και τις επιλογές των γυναικών. Στην ουσία οι γυναικοκτονίες είναι εγκλήματα που στηρίζονται στις βαθιά εμπεδωμένες κοινωνικές αντιλήψεις, σύμφωνα με τις οποίες  οι γυναίκες πρέπει να είναι υποτελείς στην ανδρική εξουσία, ενώ δυνητικά μπορούν να «τιμωρηθούν» και να «σωφρονιστούν» μέσω της βίας. Δράστης στην πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι ο πρώην ή νυν σύζυγος ή σύντροφος. Συνήθως ο δράστης είχε μακροχρόνια κακοποιητική συμπεριφορά απέναντι στη σύζυγο, που είναι συχνά σε θέση οικονομικής αδυναμίας.

Ο όρος καταγράφηκε για πρώτη φορά ως όρος το 1976 από την εγκληματολόγο Νταϊάνα Ράσελ και υιοθετήθηκε από την εγκληματολογία, μετά το 1992. Ο χαρακτηρισμός, η κατανόηση και η καταγραφή αυτών των δολοφονιών καθώς και η νομική αναγνώρισή τους ως γυναικοκτονίες συνιστά πράξη αντίστασης στην απόκρυψη μιας ζοφερής κοινωνικής πραγματικότητας. «Στην Ελλάδα δεν υπάρχει νομική αναγνώριση της γυναικοκτονίας, που αυτό όμως κυρίως σημαίνει πως δεν καταγράφεται το φαινόμενο, δεν συγκεντρώνονται τα στοιχεία και τα δεδομένα, γεγονός που δεν συμβάλει στην εξάλειψή του», επισημαίνει η Αναστασία Κεφαλληνού.

Τι θα σήμαινε μια νομική αναγνώριση του όρου γυναικοκτονία;

«Η νομική αναγνώριση της γυναικοκτονίας, της εκ δόλου δηλαδή αφαίρεσης της ζωής γυναικών επειδή είναι γυναίκες, δεν συνιστά ένα “νέο” αδίκημα. Πρόκειται για το αδίκημα της ανθρωποκτονίας από πρόθεση, που σύμφωνα με το άρθρο 299 του Ποινικού Κώδικα τιμωρείται όχι μόνο με την ποινή της ισόβιας κάθειρξης, αλλά με βάση τον νέο ΠΚ και με την ποινή της πρόσκαιρης κάθειρξης τουλάχιστον 10 ετών», λέει στο tvxs.gr η Χαρά Χιόνη-Χότουμαν, δικηγόρος, από το Κέντρο Διοτίμα και επισημαίνει: «Ωστόσο, στην πράξη, σε πολλές περιπτώσεις η ποινή αυτή μειώνεται λόγω των ελαφρυντικών περιστάσεων που αναγνωρίζονται από το δικαστήριο. Επομένως, ο δράστης συχνά τιμωρείται με μικρότερη ποινή. Για αυτό το λόγο ζητάμε να εισαχθεί επιβαρυντική περίσταση σε περιπτώσεις τέτοιων αδικημάτων. Η βαρύτερη τιμωρία προκύπτει από την κοινωνική ανάγκη και το αίτημα να παταχθεί το φαινόμενο της βίας εναντίον των γυναικών, το οποίο έχει λάβει ιδιαίτερα μεγάλες διαστάσεις. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί πως είναι απαραίτητη η συλλογή και η επεξεργασία τέτοιων στοιχείων, που δυστυχώς λείπουν από τη χώρα μας».

Οι ζωές σε αριθμούς

Πενήντα γυναίκες στην ΕΕ δολοφονούνται κάθε εβδομάδα από το νυν ή πρώην σύντροφό τους. Στην Ελλάδα από το 2011 έχουν ατύπως καταγραφεί 62 γυναικοκτονίες και 27 απόπειρες, ενώ το 2020 11 γυναίκες έχασαν τη ζωή τους με αυτόν τον τρόπο. Σύμφωνα με την έρευνα που διεξήγαγε ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, τη μεγαλύτερη δημοσκοπική έρευνα που έχε διεξαχθεί παγκοσμίως, για τη βία κατά των γυναικών, καθώς σε αυτή συμμετείχαν περισσότερες από 42.000 γυναίκες, ηλικίας από 18 έως 74 ετών, τα στατιστικά σοκάρουν. 1 στις 3 γυναίκες στην ΕΕ έχει υποστεί σωματική βία από την ηλικία των 15 ετών και άνω· 1 στις 2  έχει βιώσει ψυχολογική βία από τον σύντροφό της·  1 στις 10 έχει ζήσει σεξουαλική βία· 1 στις 8 έχει υποστεί οικονομική βία από το σύντροφό της.  Kάθε έξι ώρες δολοφονούνται παγκοσμίως 6 γυναίκες από τους συντρόφους.

Τα στοιχεία αυτά είναι ενδεικτικά, καθώς μεγάλος αριθμός γυναικών δεν καταγγέλλουν τη βία που υφίστανται. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, μόνο 1 στα 3 θύματα βίας από τον σύντροφο και 1 στα 4 θύματα από μη συντρόφους, καταγγέλλουν το περιστατικό στις Αρχές. Γι αυτό και τα κράτη δεν διαθέτουν ολοκληρωμένα και συγκριτικά δεδομένα για την έκταση και τη φύση του φαινομένου, καθιστώντας την έμφυλη βία ένα φαινόμενο «αόρατο». Σύμφωνα με την πανελλαδική έρευνα της Actionaid 9 στις 10 γυναίκες παρενοχλούνται σεξουαλικά στην εργασία τους και 2 στις 3 γυναίκες του δείγματος έχουν έμμεση γνώση ή/και έχουν υπάρξει προσωπικά μάρτυρες σεξουαλικής παρενόχλησης.

Γυναικοκτονίες στην Ελλάδα τους τελευταίους 12 μήνες

 

Στις 28/11/2019 η 31χρονη Κλειώ, ΑΜΕΑ, ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από τον 40χρονο φίλο της μέσα στο σπίτι τους στον Κατσαμπά Ηρακλείου Κρήτης.

Στις 22/12/2019 η 33χρονη Αδαμαντία δολοφονήθηκε από τον 54χρονο σύζυγό της, ο οποίος την πυροβόλησε με την κυνηγετική καραμπίνα του μέσα στο σπίτι τους, όπου βρίσκονταν και το 4χρονο παιδί τους, στη Νέα Αλικαρνασσό Κρήτης.

Στις 23/01/2020 μια 50χρονη γυναίκα δολοφονήθηκε από τον 48χρονο σύζυγό της, ο οποίος την πυροβόλησε με την κυνηγετική καραμπίνα του κι αυτοκτόνησε με το ίδιο όπλο μέσα στο σπίτι τους στην Μακρακώμη Φθιώτιδας.

Στις 29/01/2020 η 32χρονη Evin Ekrem Ali δολοφονήθηκε από τον 45χρονο σύζυγό της, ο οποίος της κατάφερε πολλαπλές μαχαιριές στο κέντρο υποδοχής προσφύγων στο Λαύριο, όπου ζούσαν με τα 4 παιδιά τους ηλικίας 5, 7, 11 και 13 ετών. Κουρδικής καταγωγής από την Rojava της Συρίας.

Στις 03/03/2020 μια 44χρονη γυναίκα πέθανε από ασφυξία ενώ αντιστέκονταν κατά τη διάρκεια του ομαδικού βιασμού της από 2 άντρες ηλικίας 47 και 50 ετών. Η γυναίκα βρέθηκε νεκρή ημίγυμνη σε ένα χαντάκι δίπλα σε δρόμο στη Βέροια.

Στις 18/03/2020 δυο 35χρονες γυναίκες δολοφονήθηκαν από τον 35χρονο αστυνομικό της Τροχαίας Β.Π. ο οποίος τις πυροβόλησε με το υπηρεσιακό του όπλο στο πάρκινγκ ενός σουπερμάρκετ στην Κάτω Κηφισιά. Η μία ήταν η εν διαστάσει σύζυγός του, με την οποία είχαν 2 παιδιά ηλικίας 5 και 8 ετών, και η άλλη ήταν μια φίλη της.

Στις 18/08/2020 μια 52χρονη γυναίκα δολοφονήθηκε από τον 60χρονο σύζυγό της, ο οποίος την πυροβόλησε με την κυνηγετική καραμπίνα του μέσα στο σπίτι τους στην Παναγία Καλαμπάκας, όπου ζούσαν με τα 3 παιδιά τους.

Στις 10/10/2020, η 43χρονη Σβετλάνα-Φωτεινή και ο 43χρονος Έλληνας σύντροφός της Ι.Ζ. δολοφονήθηκαν με απανωτά χτυπήματα από τον πρώην σύντροφό της, σε εξοχικό σπίτι έξω από το Λουτράκι.

Στις 26/10/2020 μια 37χρονη γυναίκα δολοφονήθηκε από τον 53χρονο σύζυγό της μέσα στο σπίτι τους στην Καλλιθέα, όπου ζούσαν με τις 2 κόρες τους.

Στις 22/11/2020 μια 44χρονη γυναίκα δολοφονήθηκε από τον 44χρονο σύζυγό της, ο οποίος την πυροβόλησε με την κυνηγετική καραμπίνα του μέσα στο σπίτι τους στον Πύργο Διρού Μάνης, όπου ζούσαν με τα 2 παιδιά τους.