Κάπως έτσι, η εξεγερμένη Έρικα των Ζαπατίστας, κλείνει τον χαιρετισμό της προς τις γυναίκες που συγκεντρώθηκαv στο Καρακόλ της περιφέρειας Tzotz Choj για την πρώτη Διεθνή Συνάντηση των Γυναικών που αγωνίζονται. Το κάλεσμα των γυναικών του EZLN που έγινε στις 29 Δεκέμβρη και απευθυνόταν σε κάθε μία που αγωνίζεται ενάντια στο σύστημα, επαναστατημένη ή και φοβισμένη, βρίσκει ανταπόκριση. Το παρόν δίνουν πάνω από 5000 γυναίκες, από όλες τις κοινότητες και πολιτείες του Μεξικού, καθώς και από 34 χώρες. Εκατοντάδες εξεγερμένες τις υποδέχονται φορώντας την pasamontana και, περνώντας το πανό που “καλωσορίζει τις γυναίκες όλου του κόσμου”, εισέρχονται στον χώρο όπου για 3 μέρες θα φιλοξενήσει μοναχά γυναίκες.
“Φωτίζονται όλες οι γωνιές του κόσμου” λένε οι διοργανώτριες, καθώς καλούνται να χαιρετήσουν και να συμμετάσχουν γυναίκες από την Ιταλία, την Ελλάδα και την Χώρα των Βάσκων, από την Αυστραλία κι από ‘κει μέχρι την Κούβα, τη Νικαράγουα και την Βενεζουέλα. Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στην παρουσία των γυναικών ιθαγενών από το λαό των Mapuche που δίνει μια μεγάλη μάχη στην Αργεντινή, έως τις φυλές των Cree, των Navajo και των αυτοχθόνων της Dakota, που έχουν πολλά να πουν για την αποικιοκρατική πολιτική και τον παρεμβατισμό των ΗΠΑ. Η ίδια η Έρικα, εξάλλου, όπως και πολλές ακόμη, είναι ιθαγενείς που βιώνοντας την περιφρόνηση και τον ρατσισμό του μεξικανικού κράτους, εντάχθηκαν στις γραμμές των Ζαπατίστας.
H φλόγα που καίει στην Chiapas φωτίζει μια από τις αναγκαιότητες του φεμινισμού στην εποχή μας. Την διαθεματικότητα. Μέσα από τις διεργασίες της συνάντησης, δίνεται χώρος για την ανάπτυξη ενός φεμινιστικού κινήματος που λαμβάνει υπόψη την τάξη, την φυλή, την πολλαπλότητα των καταπιέσεων. H συλλογική πείρα των ακτιβιστριών του Black Lives Matter, της πρωτοβουλίας Νi Una Menos, των αντικαπιταλιστικών κινήματων της Ευρώπης, συνομιλεί ανοιχτά με το εγχείρημα αυτονομίας των Ζαπατίστας. Οργανώσεις και συλλογικότητες ιθαγενών από τις ΗΠΑ, όπως οι Ιdle No More, oι Women of All Red Nations και οι Water Protectors, δηλώνουν την πρόθεση να μοιραστούν τις εμπειρίες τους, μα και να αναζητήσουν νέες “σπίθες και ιδέες”. Αντίστοιχα, ο ηρωικός αγώνας των Παλαιστίνιων απέναντι στην ισραηλινή κατοχή είναι σημείο αναφοράς στις μεγάλες αντιιμπεριαλιστικές μάχες του σήμερα.
Διοργανώνονται δεκάδες πολιτικές εκδηλώσεις ή workshops, που ανταποκρίνονται στους προβληματισμούς των κινημάτων των τελευταίων ετών. Οι κεντρικές θεματικές είναι εκείνες που από το 2016 και έπειτα έχουμε δει και στις διαδικασίες συγκρότησης συλλογικοτήτων όπως η NON UNA DI MENO, οι ίσες ευκαιρίες σε εργασία και εκπαίδευση, η έμφυλη βία και η δομική σχέση της με το υπάρχον, οι γυναικοκτονίες. Συζητούν για την οικολογία, τη σύνδεση του αγώνα τους με την προστασία της φύσης, για το δικαίωμα στα αγαθά, τη γη και το νερό. Παράλληλα, η σεξουαλικότητα, αλλά και η γυναικολογία, όπως και αντίστοιχα θέματα που αντιμετωπίζονται ως taboo στην καθημερινότητα κάθε μιας, συζητιούνται ισότιμα στα πλαίσια της αυτομόρφωσης. Αντίστοιχο ενδιαφέρον υπάρχει για τις πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις και τα καλλιτεχνικά workshops, με τη λογική της πολύπλευρης ανάπτυξης όχι μόνο του κινήματος αλλά και της προσωπικότητας κάθε γυναίκας.
Για 72 ώρες, όσες συμμετέχουν θα προσπαθήσουν όχι μόνο να μην ανταποκριθούν στον κοινωνικό ρόλο που τους έχει αποδοθεί, αλλά και να αποβάλλουν τις καταπιέσεις που αυτός συνεπάγεται, όπως η αποκλειστική απασχόληση με την οικιακή εργασία. Οι άντρες όχι μόνο δεν είναι καλεσμένοι, αλλά είναι εκείνοι που μαγειρεύουν, καθαρίζουν και φέρνουν εις πέρας κάθε αναγκαία εργασία για να μπορέσει να πραγματοποιηθεί το τριήμερο. Με αυτό τον τρόπο οι γυναίκες Ζαπατίστας δεν επιδιώκουν να υποτιμήσουν τους συντρόφους τους, αλλά να μοιράσουν έστω και για λίγο έναν ανισοβαρή φόρτο εργασίας, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα σε όσες συμμετάσχουν να ζήσουν στο σύνολο της αυτή την εμπειρία, να πολιτικοποιηθούν και να ψυχαγωγηθούν χωρίς τους “αντικειμενικούς” περιορισμούς που συναντούν. Επιδιώκουν να αποτελέσει αυτή η συνάντηση μια άρνηση της παραίτησης που προϋποθέτει η επιτέλεση του κοινωνικού τους ρόλου, μια υπενθύμιση της συνέχισης του αγώνα, που για τους ζαπατίστας αποτελεί έναν κύκλο, μια συνέχεια στην πορεία της ζωής.
Με αυτή την πεποίθηση “το μόνο που ζητάμε”, δηλώνει η Έρικα, “είναι να συνεχίσετε να παλεύετε, να μην υποταχθείτε, να μην ξεπουληθείτε,να μην απαρνηθείτε ότι είστε γυναίκες που αγωνίζονται”. Ο αγώνας που επικαλούνται έχει εχθρό, όπως έχει και στόχο. Εχθροί είναι όσοι τις κακομεταχειρίστηκαν, τα αφεντικά, οι πολιτικοί, οι σύζυγοι, “μα και ορισμένες γυναίκες”. Ο φεμινισμός των γυναικών που αγωνίζονται, αναγνωρίζει και τον ρόλο εκείνων των γυναικών, των “λευκών, αστών, προνομιούχων”, που υποστήριξαν την αδικία εις βάρος τους για να προφυλάξουν τα δικά τους προνόμια. Αναγνωρίζει όμως και εκείνους, ή μάλλον εκείνες που τους έδωσαν δικαιώματα. Τις πρώτες συντρόφισσες τους, οι οποίες “τους άνοιξαν τα μάτια”, όπως αναφέρει η Marina, από το 3ο Καρακόλ στην περιοχή Selva Tzeltal.
Οι ιστορίες τους για την αντίσταση ενάντια στον καπιταλισμό, την πατριαρχία, τον ρατσισμό – με αφετηρία την εξέγερση του 1994 – ολοκληρώνονται κάθε φορά με την “διέξοδο” που τους προσφέρθηκε. Με ταπεινότητα αλλά και αποφασιστικότητα περιγράφουν τι έχουν πετύχει μέσα από την αυτόνομη οργάνωση, την κολλεκτιβοποίηση, την πολιτική αφύπνιση. Η ίδια τους η πρακτική, που περιλαμβάνει την πλειοψηφία, οι οριζόντιες οργανωτικές δομές, η ελεύθερη πρόσβαση στην εκπαίδευση και κάθε πολιτική και εκπολιτιστική διεργασία, τις έχει καταστήσει φεμινίστριες με έναν βαθιά εμπειρικό τρόπο, που ξεπερνά την απλή θεωρητική προσέγγιση. Ακόμα περισσότερο, έχει βοηθήσει στην χειραφέτηση τους με τρόπο ουσιαστικό. Αφετηρία όλων αυτών ήταν ο “Νόμος των Επαναστατημένων Γυναικών”, που με πρωτοβουλία της Ramona έθεσε τα θεμέλια για την ανάπτυξη της δράσης τους και την προάσπιση των δικαιωμάτων τους. Δεν είναι λίγες οι αναφορές τους στα προχωρήματα που έχουν γίνει σε τομείς όπως η υγεία και υπό το πρίσμα της μητρότητας, στον τομέα της εκπαίδευσης, της καταπολέμησης του αναλφαβητισμού αλλά και την συγκρότηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, την ενίσχυση της ανεξαρτησίας τους είτε μέσα από την εργασία τους, είτε στην προσωπική τους ζωή καταπολεμώντας μεταξύ άλλων την ενδοοικογενειακή βία.
Η ανταπόκριση όσων συμμετέχουν αποτυπώνει την σημασία αυτής της συνάντησης. Γυναίκες προερχόμενες από όλους τους “μικρούς κόσμους” που οι Ζαπατίστας βλέπουν σαν γωνιές αντίστασης, προσφέρουν αλλά και παίρνουν ψήγματα συλλογικής πείρας. Μέσα από τις παρεμβάσεις τους φαίνεται το ενεργό μα και δημιουργικό άγχος για την συνέχιση του αγώνα στους τόπους τους, ενός αγώνα απέναντι σε ένα “σάπιο πολιτικό και οικονομικό σύστημα”, όπως αναφέρει μια αγωνίστρια από την Ισπανία. Παράλληλα, η Αstrid Cuero Montenegro, από την Κολομβία, παρατηρεί την ποιοτική τομή αυτής της συνάντησης σε σχέση με άλλα φεμινιστικά συνέδρια. Την από τα κάτω και μαζική συμπερίληψη, “που ξεπερνά τις αγκυλώσεις των διαφορετικών ιδεολογικών αποχρώσεων και προσεγγίσεων”. Αυτή η συμπερίληψη είναι το κλειδί για τις διοργανώτριες, που “θα βοηθήσει στην οργάνωση και την συνέχιση του αγώνα”.
Η “Πρώτη Διεθνής Πολιτική, Καλλιτεχνική, Αθλητική και Πολιτιστική Συνάντηση Γυναικών που Αγωνίζονται” φτάνει στο τέλος της με πλήθος γυναικών να έχουν μοιραστεί τις επιμέρους εμπειρίες τους αλλά και να έχουν υψώσει μια ακόμη σημαία, αυτή της διεθνούς αλληλεγγύης, που όπως λένε “είναι φονική για το υπάρχον”. Χωρίς έτοιμες συνταγές, αλλά με σεβασμό, χιλιάδες διαφορετικές φωνές συνομίλησαν για την υπόθεση της χειραφέτησης από τους πολλαπλούς καταπιεστές τους και άφησαν μια παρακαταθήκη. Ίσως αυτή να ήταν μια αναγκαία αρχή ώστε το ανταγωνιστικό κίνημα σε γενικό επίπεδο αλλά και στην Ελλάδα να εκκινήσει αντίστοιχες συζητήσεις με νέα εργαλεία μα και πολιτικές προθέσεις. Ούτως ή άλλως, αυτό επιθυμούν και οι συντρόφισσες Ζαπατίστας, οι οποίες ανανέωσαν το ραντεβού της Συνάντησης και κυρίως προέτρεψαν όσες συμμετείχαν να οργανωθούν, να μην χάσουν την ορμή που τους έδωσε αυτή η διεργασία και να επιστρέψουν στην περιοχή των Ζαπατίστας έχοντας πάει ένα βήμα παραπέρα τη σκέψη, την ζωή και τους αγώνες τους.