Βραζιλία: Η αρχή μιας σκοτεινής περιόδου

Παναγιώτης Κωνσταντίνου

Έφτασε “η ημέρα που η προοδευτική Βραζιλία φοβόταν”. Με αυτόν τον τίτλο υποδέχτηκε ο Guardian την ορκωμοσία του νέου ακροδεξιού προέδρου της Βραζιλίας Ζαΐρ Μπολσονάρο. Όμως η άνοδός του στην εξουσία σηματοδοτεί κάτι πολύ περισσότερο από μια συντηρητική στροφή. Ένα μίγμα οικονομικών θεωριών της σχολής του Σικάγο, ρατσισμού και ακραίων θέσεων για το νόμο και την τάξη, συνθέτουν το πολιτικό του αφήγημα και η Βραζιλία βρίσκεται στην αρχή μιας σκοτεινής περιόδου με άγνωστη κατάληξη.

Ο Ζαΐρ Μπολσονάρο βλέπει την Βραζιλία σαν τον “μεγάλο ασθενή” που θα πρέπει “να ακρωτηριαστεί ολόκληρο το σώμα του”. “Θα αλλάξουμε τη Βραζιλία”, τόνισε, όμως πολλοί αναρωτιούνται τι θα έχει μείνει όρθιο μετά την “επέμβαση”.

Στην Οικονομία…

Ενδεικτικό της πολιτικής που επιθυμεί να ακολουθήσει στην οικονομία είναι το γεγονός πως τοποθέτησε στη θέση υπερυπουργού τον Πάουλο Γκουέντες.
Ο σύμβουλος του Μπολσονάρο θα αναλάβει τον συντονισμό των υπουργείων, της χρηματοδότησης και της βιομηχανίας.
Ο παγκοσμίου φήμης καθηγητής Νόαμ Τσόμσκι, μιλώντας στο Democracy Now, εξηγεί ποιος είναι ο Γκουέντες:
“Πρόκειται για έναν ακραία δεξιό οικονομολόγο της σχολής του Σικάγο. Έχει περάσει χρόνια στη Χιλή του Πινοσέτ και στις συνεντεύξεις του είναι ξεκάθαρος για τα σχέδιά του: Ιδιωτικοποίηση των πάντων, οτιδήποτε μπορεί να σκεφτείτε. Ο λόγος είναι να πληρωθούν τα αρπακτικά των αγορών, που έχουν καταληστεύσει τη χώρα. Αυτή η τακτική θα στερήσει σημαντικούς πόρους για το μέλλον. Είναι ακριβώς ο τύπος του τεχνοκράτη που κατάφερε να οδηγήσει τη Χιλή στην οικονομική καταστροφή μέσα σε λίγα χρόνια. Συχνά λησμονούμε πως όταν οι οικονομολόγοι της σχολής του Σικάγο ανέλαβαν την οικονομία του Πινοσέτ είχαν όλα τα πλεονεκτήματα. Δεν υπήρχε καμιά διαφωνία στη χώρα και για αυτό φρόντισαν τα κελιά των βασανιστηρίων, ενώ είχαν επίσης την υποστήριξη των κορυφαίων του νεοφιλελευθερισμού διεθνώς […]
Όμως μέσα σε περίπου πέντε χρόνια προκάλεσαν μια τεράστια οικονομική καταστροφή και άφησαν μια πικρή κληρονομιά με διαλυμένο συνταξιοδοτικό και εκπαιδευτικό σύστημα. Ο οπαδός αυτών των πολιτικών αναλαμβάνει τώρα και τη βραζιλιάνικη οικονομία. Θα ακολουθήσει ένα πάρτι των κεφαλαίων που επιδιώκουν να λεηλατήσουν τον πλούτο της χώρας ελεύθερα. Και η Βραζιλία έχει τεράστιο πλούτο και πόρους, που όλοι θέλουν να πάρουν στα χέρια τους. Για το μέλλον όμως της Βραζιλίας, αλλά και ευρύτερα της περιοχής, αυτή η περίοδος θα είναι μια καταστροφή.

Στην Kοινωνία…

Ο Μπολσονάρο αναμένεται να προχωρήσει σε μια ακραία συντηρητική στροφή, με πολλούς να φοβούνται πως θα πρόκειται για έναν πόλεμο κατά της ίδιας της Δημοκρατίας και των δικαιωμάτων. Είναι άλλωστε νοσταλγός των πιο “μαύρων” σελίδων της ιστορίας. Όπως έχει σημειώσει το Foreign Policy σε άρθρο του, με φρασεολογία που θυμίζει τους Ναζί, θαυμαστής του Πινοσέτ και άλλων δικτατόρων της Λατινικής Αμερικής και όχι μόνο (όσο πιο σκληρές τόσο καλύτερα), δεν αναγνωρίζει τη νομιμότητα στην αντιπολίτευτση και τους αντιφρονούντες.

Ανταποδίδοντας τη σημαντική υποστήριξη που του προσέφεραν οι ευαγγελιστές για να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές, ο Μπολσονάρο διόρισε έναν ευαγγελιστή ιεροκήρυκα, τον Νταμάρες Άλβες, ως επικεφαλής ενός νέου υπουργείου σχετικά με τις γυναίκες, τις οικογένειες, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις αυτόχθονες κοινότητες της Βραζιλίας. Πρόκειται για ένα προμήνυμα όσων πρόκειται να ακολουθήσουν, αν και κανείς δεν είχε αμφιβολία για τις προθέσεις του ακροδεξιού Προέδρου.
Εξάλλου ο ίδιος έχει στοχοποιήσει ανοιχτά πολλές κοινωνικές ομάδες, από τους ομοφυλόφιλους μέχρι τους αυτόχθονες, τους οποίους και χαρακτηρίζει “παράσιτα”. Έχει επιτεθεί κατά των μαύρων και έχει αμφισβητήσει δικαιώματα γυναικών, έχει επαινέσει τη δικτατορία της Βραζιλίας, έχει μιλήσει υπέρ των βασανιστηρίων και έχει απειλήσει να οδηγήσει στη φυλακή τους πολιτικούς του αντιπάλους.

Ακόμη τάσσεται υπέρ της απελευθέρωσης των όπλων. Η Βραζιλία είναι ήδη μία από τις πιο βίαιες χώρες στη Λατινική Αμερική, με τον αριθμό των ανθρωποκτονιών ετησίως να ξεπερνά τις 63.000.
Η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί καθώς ο Μπολσονάρο έχει υποσχεθεί το δικαίωμα στην οπλοφορία για όλους τους πολίτες που δεν έχουν ποινικό μητρώο. Ο ακροδεξιός προέδρος έχει επιπλέον υποσχεθεί έναν ανηλεή και αιματηρό πόλεμο κατά των εμπόρων ναρκωτικών. Όμως επί της ουσίας δεν φαίνεται να έχει κάποιο πραγματικό σχέδιο για τη μείωση της εγκληματικότητας.
Η τακτική του περιορίζεται στο σύνθημα: “βία στη βία”. Όπως υπογραμμίζει ο Guardian, είναι σχεδόν βέβαιο πως θα αποτύχει. Το μόνο που πιθανόν να καταφέρει ο Μπολσονάρο ενθαρρύνοντας την αστυνομία να ανοίγει πυρ εν ψυχρώ είναι να ενισχύσει την αχαλίνωτη βία.

Στις εμφανίσεις του τον τελευταίο μήνα ο Μπολσονάρο μίλησε ακόμη για καταστολή των μεταναστών, “σταυροφορία” εναντίον των “αντιπαραγωγικών” δημοσιογράφων και αριστερών ομάδων που τον αμφισβητούν και απομάκρυνση των αυτόχθονων της Βραζιλίας καθώς όπως υποστηρίζει δεν επιθυμούν πλέον να ενταχθούν στη σύγχρονη κοινωνία και έχουν κολλήσει “στη λίθινη εποχή”. Σημειώνεται πως ο Μπολσονάρο με προεδρικό διάταγμα όρισε το υπουργείο Γεωργίας αρμόδιο για τη γη των αυτόχθονων. Πρόκειται για μια νίκη των επιχειρήσεων του αγροτικού τομέα, καθώς ανοίγει το δρόμο για εμπορική αξιοποίηση των εδαφών των αυτόχθονων που μέχρι σήμερα προστατεύονταν.

Για το Περιβάλλον…

Μια από τις πρώτες του ανακοινώσεις, ακολουθώντας τα βήματα του Ντόναλντ Τραμπ, τον οποίο και θαυμάζει, ήταν πως θα αποσύρει τη Βραζιλία από τη συμφωνία για το κλίμα. Έχει επίσης διορίσει έναν υπουργό Εξωτερικών που πιστεύει πως η κλιματική αλλαγή είναι μια “μαρξιστική συνωμοσία”. Δυστυχώς η Βραζιλία αποτελεί μια μεγάλη περιβαλλοντική πρόκληση λόγω του Αμαζονίου. Ο Μπολσονάρο έχει κάνει σαφές πως επιθυμεί να καταργήσει όλους τους περιβαλλοντικούς περιορισμούς που προστατεύουν το μεγαλύτερο τροπικό δάσος στον κόσμο, ώστε να καταστήσει ευκολότερες τις καταστροφικές παρεμβάσεις σε αυτό. Ειδικότερα έχει ανακοινώσει την κατασκευή φραγμάτων αλλά και την έγκριση εξορύξεων.

“Θέλει να παραδώσει τη Βραζιλία στα μεγάλα κεφάλαια, μετατρέποντας τη χώρα σε καρικατούρα. Η παράδοση του Αμαζονίου είναι ένα σοβαρό αν όχι ολέθριο λάθος. Θα πρόκειται για μια έμμεση γενοκτονία για τους αυτόχθονες πληθυσμούς, που σύμφωνα με τον Μπολσονάρο δεν αξίζουν ένα τετραγωνικό εκατοστό”, σημειώνει στη συνέντευξή του στο Democracy Now ο Νόαμ Τσόμσκι.

Στην Εξωτερική Πολιτική…

Ριζική θα είναι η στροφή και στην Εξωτερική πολιτική, καθώς η Βραζιλία που εδώ και χρόνια ακολουθούσε έναν ανεξάρτητο δρόμο έχοντας μάλιστα πρωταγωνιστήσει στη δημιουργία της ομάδας των BRICS, του ισχυρότερου πόλου έναντι της Δύσης, επί Μπολσονάρο αναμένεται να “πέσει” και πάλι στις αγκάλες των ΗΠΑ. Σε αυτό το πλαίσιο ο ακροδεξιός Πρόεδρος αναμένεται να διακόψει καθολικά τις καλές παραδοσιακές σχέσεις με χώρες όπως η Βενεζουέλα, η Κούβα και η Νικαράγουα. Επιπλέον, όπως έχει ανακοινωθεί, η Βραζιλία θα αποσυρθεί από το “Μερκοσούρ”, την εμπορική ένωση των χωρών της Λατινικής Αμερικής, την οποία προώθησε και καθιέρωσε ο Λούλα, ο πρώην σοσιαλιστής πρόεδρος της Βραζιλίας. “Ότι μπορούμε να κάνουμε νόμιμα εναντίον αυτών των χωρών, θα το κάνουμε”, ήταν το μήνυμα που έστειλε ο ίδιος Μπολσονάρο. «οι ΗΠΑ είναι μαζί σας», έγραψε στο Twitter ο Ντόναλντ Τραμπ, λίγο μετά την ορκωμοσία του Μπολσονάρο για να του εκφράσει την υποστήριξή του.

Ημερομηνία εφιάλτης…

Κατά την ορκωμοσία την 1η Ιανουαρίου, ο Μπολσονάρο μίλησε για “αποκατάσταση της τάξης” και “απελευθέρωση της Βραζιλίας από τον σοσιαλισμό και την πολιτική ορθότητα”. Τόνισε πως “δεν θα επιτρέψει στις καταστροφικές ιδεολογίες να διχάσουν τους Βραζιλιάνους” και υποσχέθηκε καλύτερη ζωή.
“Θα ανοικοδομήσουμε ένα μεγάλο έθνος”, είπε, ζητώντας από τον Θεό να τον καθοδηγήσει για να απελευθερώσει τη χώρα από την “ανευθυνότητα, το έγκλημα, τη διαφθορά και την ιδεολογική υποταγή”.
“Η μεγάλη ημέρα έφτασε – 1η Ιανουαρίου”, φώναξε ο Μπολσονάρο στην τελευταία του εμφάνιση. Είναι η ημερομηνία – εφιάλτης για όλους τους προοδευτικούς Βραζιλιάνους, και όχι μόνο.

kinisienergoipolites